Termiz davlat universiteti xorijiy filologiya fakulteti filologiya va tillarni o

Drama - badiiy adabiyotning asosiy janrlaridan.

1.1. Drammaturgik asarlarning mohiyati.

"Dram- badiiy adabiyotning asosiy janrlaridan biri. Odatda sahnada namoyish etilishi rejalashtirilgan asarlardir. Bu eng keng tarqalgan hukm, dramaning aniq amaliy ta'rifi bo'lib, u nafaqat uning mohiyatini ochib bermaydi, balki uni adabiyot bilan ham bog'laydi. Dramaning ta'rifini ko'rib chiqaylik: drama - bu "sahna namoyishi uchun mo'ljallangan dialogik shakldagi adabiy asar. Bu yerda strukturaviy tamoyilni aniqlashga harakat qilinadi, ammo afsuski, bittagina dialogik shakl va shunga qaramay, ushbu ta'rifdan drama adabiyotda faqat bir janr ekanligi haqida xulosa kelib chiqadi. Dramaning mohiyati ziddiyatda, kurash bizning ko'z o'ngimizda bo'lib, boshqa sifatga o'tadi. Drama inson hayotidagi keskinlik va to'qnashuvlarga urg'u beradi va ular bu odam uchun tabiiy va doimiy ravishda unga hamroh bo'ladi deyishadi.Ikkinchidan, drama- bu qarama-qarshi harakatlarga asoslangan turli xil rollar uchun yozilgan matn. Bir faylasuf bu munosabat haqida shunday deb yozgan edi: "shaxslarning o'z manfaatlari uchun kurashda va bu shaxslarning fe'l-atvorlari va ehtiroslarining buzilishida bayon etilishi" ma'nosiz dramatikdir. Uchinchidan, drama atamasi ba'zan dramaning ma'lum bir janrini (burjua dramasi, lirik drama, romantik drama) aniqlash uchun ishlatiladi.

"Dramaturgiya" bir tomondan san'atning bir turi, boshqa tomondan esa adabiyot va teatrning o'ziga xos turidir. Shuningdek, drama ba'zida umumiylikni, pyesalar to'plamini sahnani ochish uchun mo'ljallangan asarlar tushuniladi.Shunday qilib, drama sahna talablari filtrlari orqali og'zaki va badiiy ifoda usullari va vositalarini uzatadi. Drama tuzilishining sahna timsoli bilan o'zaro bog'liqligi haqida yozilgan va buni "dramaturgga qo'yadigan birinchi talab" deb atalgan. Ularning fikriga ko'ra, "drama nazariyasi" dramani teatr asarining o'ziga xos og'zaki asosi sifatida o'rganadi va ko'rib chiqadi. Ushbu ta'rif "dramaturgiya" tushunchasiga yaqinroq, ammo bu nafaqat og'zaki, balki samarali asosdir va uni unutmaslik va o'tkazib yubormaslik kerak. Drama, avvalambor, sahnalashtirish uchun mo'ljallangan asar sifatida yozilgan bo'lib, unda uning shakllariga muayyan chiziqlar qo'yiladi. Aristotel xuddi shu narsa haqida shunday yozgan: "... afsonalarni yig'ib, ularni so'zlar bilan ifodalash kerak, ularni jonli ko'z oldida tasavvur qilish kerak.."