Termiz iqtisodiyot va servis universiteti Bug‘alteriya hisobi va audit ta‘lim yo‘nalishi 4-22 guruh talabasi Anvarova umidaning Iqtisodiy nazariya fanidan tayyorlagan taqdimoti sh. Furening tarixiy rivojlanish konseptsiyasi

T.Godskin asosiy kapitalni tuplangan mehnat deb biladi, lekin ishchilarsiz hech qanday mashina hech narsa ishlab chiqara olmaydi. Bundan shunday xulosa chiqadiki, foyda utgan mehnat hisobiga emas, alki kundalik mehnat tufayli yuzaga keladi. Lekin asosiy kapital uz egasi uchun mehnatdan ustunlik qilish vositasi hisoblanadi. Yuqorida aytilganlarning barchasidan T.Godskinning ikkinchi tezisi kelib chiqadi: kapitalist tomonidan uzlashtirib olingan foyda ishchuarriing mehnatdan oladigan tuliq mahsulot huquqini buzish demakdir. Bu zuravonlik " apitalistlar tomonidan mehnatning buysundirilishi bulsa, ularning lokimiyati ishchi mahsulotni uzlashtiradi. T.Godskinning aytishicha, amiyatdagi barcha jamgarma kapitalistlar tomonidan amalga oshiriladi. Lekin mahsulotni ishlab chiqarishga ketadigan xarajatlarni va kapitalistga "oyda kurinishida tegadigan mahsulotni ham faqat ishchi ishlab chiqaradi.

Jon Brey. J.Breyning «Mehnatga uisbatan adolatsizlik va uni bartaraf etish yollari» nomli kitobi 1839 yilda nashr qilindi. TGodskin va J.Greyning pamfletlari kabi Breyning kitobi ham katta shuhrat qozondi. U ham ishchillar orasidan yetishib chiqqan bulib, bosma-xonada harf teruvchi va muqova qiluvchi bulib ishlar edi. Dunyoda adolatsizliklar qayerdan vujudga kelishini, jamiyat va davlat nima ekanligini, mehnatning zaruriyati, kapital jamgarish va ayirboshlash xususiyatlarini urganishga uz e'tiborini qaratdi.

• Jon Brey. J.Breyning «Mehnatga uisbatan adolatsizlik va uni bartaraf etish yollari» nomli kitobi 1839 yilda nashr qilindi. TGodskin va J.Greyning pamfletlari kabi Breyning kitobi ham katta shuhrat qozondi. U ham ishchillar orasidan yetishib chiqqan bulib, bosma-xonada harf teruvchi va muqova qiluvchi bulib ishlar edi. Dunyoda adolatsizliklar qayerdan vujudga kelishini, jamiyat va davlat nima ekanligini, mehnatning zaruriyati, kapital jamgarish va ayirboshlash xususiyatlarini urganishga uz e'tiborini qaratdi.

Sismondi Prudon, qisman Smit, Rikardo, xayoliy sotsialistlar va boshqalar kapitalistik tizimning bir qancha negativ tomonlarini ochib bergan edilar. Ana shu Ulatlar bu davrda keskin kuchaydi, mehnat va kapital, ishchilar va sohibkorlar urtasidagi qarama-qarshilik tobora ortib bordi. 1831-34-yillar Fransiyada Lion tuquvchilari, 30-40-yillarda Angliyadagi vuddistlar va chartistlar harakati ishchilar sinfining mustaqil sinf sifatidagi chiqishlari edi. 1844-yilda SUeziya to'quvchilarining quzgoloni Germaniyadagi inqilobiy harakat darakchisi buldi. 1848-yilda burjua inqilobi tufayli marksizmning vujudga kelish jarayoni yanada kuchaydi. Awalgi davrdagi iqtisodiy talablar asta-sekin siyosiy tus ola boshladi. Vujudga kelgan siyosiy, ijtimoiy va iqtisodiy sharoit va awalgi davrdagi bir qancha iqtisodiy goyalar asosida, birinchi navbatda klassik iqtisodiy maktab, utopik sotsializm ta'limotlari tufayli marksizm shakllandi. Kapitalistik tuzum, hozirgi davr tili bilan aytganda, bozor iqtisodining bekam-u kust emasligi, uning ijobiy tomonlari bilan birga hal etilishi shart bulgan muanmiolarining ham mavjudligi yangi iqtisodiy ta'limot paydo bulishiga turtki buldi.