Termodinamikada issiqlik Issiqlik va harorat oʻrtasidagi bogʻliqlik

4 Issiqlik sigʻimi: harorat oʻzgarishi va issiqlikni bir-biriga oʻtkazish

Issiqlikni qanday oʻlchaymiz? Hozircha biz issiqlik haqida quyidagilarni bilamiz:

• 
  Sistema issiqlik yutganda yoki chiqarganda molekulalarning oʻrtacha kinetik energiyasi oʻzgaradi. Shunday qilib, issiqlik uzatilishi natijasida sistemaning harorati oʻzgarmasa, sistemada fazaviy oʻzgarishlar kuzatilmaydi.
  
• 
  Sistemaga issiqlik oʻtishi yoki chiqishi natijasida haroratning oʻzgarishi sitemada qancha molekula borligiga bogʻliq.
  

Sistemaning harorati oʻzgarishini oʻlchash uchun termometrdan foydalanishimiz mumkin. Oʻtkazilgan issiqlikni topish uchun haroratdan qanday foydalanishimiz mumkin?
Sistemaga berilgan issiqlik sistemaning haroratini qanday oʻzgartirganini aniqlash uchun kamida 222 ta narsani bilishimiz kerak:

• 
  Sistemadagi molekulalar soni
  
• 
  Sistemaning issiqlik sigʻimi
  

Issiqlik sigʻimi berilgan moddada fazaviy oʻzgarishlar qilmasdan turib haroratini oʻzgartirish uchun qancha energiya berishimiz kerakligini bildiradi. Ikki xil issiqlik sigʻimi mavjud. Solishtirma issiqlik sigʻimi ccstart text, c, end text yoki CCstart text, C, end text harfi bilan belgilanib, bir gram moddaning haroratini 1 ∘C1 ∘C1, space, degrees, start text, C, end text yoki 1 K1K1, start text, K, end text ga oʻzgartirish uchun kerak boʻladigan energiya miqdorini ifodalaydi. Solishtirma issiqlik sigʻimining oʻlchov birligi sifatida odatda Jg⋅Kg⋅KJ​start fraction, start text, J, end text, divided by, start text, g, end text, dot, start text, K, end text, end fraction ishlatiladi. Molyar issiqlik sigʻimi CmCm​start text, C, end text, start subscript, start text, m, end text, end subscript yoki CmolCmol​start text, C, end text, start subscript, start text, m, o, l, end text, end subscript bir mol moddaning haroratini 1 ∘C1 ∘C1, space, degrees, start text, C, end text yoki 1 K1K1, start text, K, end text ga oʻzgartirish uchun kerak boʻladigan energiya miqdorini tavsiflaydi va odatda Jmol⋅Kmol⋅KJ​start fraction, start text, J, end text, divided by, start text, m, o, l, end text, dot, start text, K, end text, end fraction da oʻlchanadi. Masalan, qoʻrgʻoshinning issiqlik sigʻimini solishtirma issiqlik sigʻimi 0,129 Jg⋅K0,129g⋅KJ​0, start text, comma, end text, 129, start fraction, start text, J, end text, divided by, start text, g, end text, dot, start text, K, end text, end fraction yoki molyar issiqlik sigʻimi 26,65 Jmol⋅K26,65mol⋅KJ​26, start text, comma, end text, 65, start fraction, start text, J, end text, divided by, start text, m, o, l, end text, dot, start text, K, end text, end fraction deb ifodalashimiz mumkin.