Тетрадь на спирали

6-Mavzu: Jahon iqtisodiyoti-da erkin iqtisodiy hududlarning tutgan o‘rni.

Reja:

• ”Erkin iqtisodiy hudud” (EIH) tushunchasi.
• Erkin iqtisodiy hududlarning asosiy ko’rinishlari.

3. Erkin iqtisodiy hududlarda joriy etiladigan imtiyozlar.

4.Savdo EIHlari.Texnoparklar.

Texnopolislar.Offshor hududlar.

1.”Erkin iqtisodiy hudud” (EIH) tushunchasi.

Erkin iqtisodiy hudud haqida tushuncha birinchi marta 1973-yil 18-maydagi Kioto konvensiyasida berilgan.

Erkin iqtisodiy hudud deb mamlakatning bir qismini, ya’ni tovarlar importi va eksportini, bojxona va soliq cheklovlarisiz olib kirish mumkin bo’lgan hududga aytiladi.

0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining 5-sessiyasida qabul qilingan “Erkin iqtisodiy hudud to‘g‘risida”gi qonunning 1-moddasida

“Erkin iqtisodiy hududlar deb, mintaqani jadal ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish uchun ichki va tashqi kapitalni, istiqbolli texnologiyalar va boshqaruvga oid tajribalarni jalb etish maqsadida tuziladigan, aniq belgilangan ma’muriy chegaralari va alohida huquqiy tartiboti bo’lgan maxsus ajratilgan hududga aytiladi”.
Bu hududda iqtisodiyotga davlatning aralashuvi ma’lum bir
darajada chegaralanadi.
Bu hududda mamlakatning boshqa hudud-larida amal
qilinmaydigan ma’lum imtiyozlar beriladi.

Tarixiy manbalarga ko’ra, bundan 2200 yillar muqaddam, eramizdan avvalgi 166- yilda grek davlati Delosda birinchi marotaba hujjat asosida, savdoni yengillashtirish maqsadida erkin iqtisodiy zonalar tashkil qilingan. Bu erkin iqtisodiy zonalar, Sharq va G’arb o’rtasidagi savdo aloqalarini birlashtiruvchi vazifani bajargan. U yerdagi savdogarlar soliqlardan, bojlardan va ma’muriy rasmiyatchilik-lardan ozod etilgan.

Boshlang’ich erkin iqtisodiy hududlar deb, daryo bo’yidagi yirik portlarda joylashgan maxsus territoriyalar, temir yo’l zanjirlari, aeroportlar yoki ularga tegishli bo’lgan rayonlar hisoblangan. Ular xorij mahsulotlarini olib kirish, olib chiqishda erkin va boj to’lovlaridan ozod qilingan, mamlakatning bojxona territoriyasidan ajratib olingan hududlar bo’lgan.