Texnalogig talim 22-28 gurux talabasi olimov muhammadqodirning

Fe-Fe3C sistemasi xolat diagrammasining pastki chap burchagi.
Diagrammaning bu kismi va I, II xamdaIII qotishmalarning sovish egri 
chiziklari (-rasmda tasvirlangan. 

---

Tarkibida 0.01% dan kam((%) uglerod bulgan I qotishma 950°S chamasi 
temperaturada austenitdan iborat buladi. Normal temperaturada temir 
Fe( tarzida buladi, binobarin, I qotishma sovitilganda 1 nuqtadan 2 
nuqtagacha bulgan temperaturalar oralig`ida austenit ferritga aylana 
boradi. Sovish egri chizig`ida bu uzgarish 1-2 kesma bilan ifodalangan. 
1nuqta bilan 2 nuqta oralig`ida qotishma ikkita qattiq fazadan-austenit 
bilan ferritdan iborat. 1nuqtadan 2 nuqtaga tomon austenit 
kontsentratsiyasi kamayib, ferrit kontsentratsiyasi ortib boradi. 2 
nuqtadan pastda qotishma nuqul ferritdan, ya'ni uglerodning (-temirdagi 
bir jinsli qattiq eritmasidan iborat buladi va sovitish davom ettirilganda 
qotishmada 
xech 
qanday 
uzgarish 
yuz 
bermaydi.
Tarkibida 0,01% dan ortiq, ammo 0,02% dan kam (y%) uglerod 
bulgan II qotishmaning sovitilganda qanday uzgarishi, b da tasvirlangan. 
Bu qotishma shu bilan farq qiladiki, austenit ferritga aylanib bulgandan 
keyin qotishma sovitilaversa, II chiziq PQ chizig`ini 3' nuqtada kesib 
utadi.3' nuqtadan yuqorida ferritda 0,02% uglerod erigan buladi, 
temperatura pasaygan sari uglerodning ferritda eruvchanligi tez 
kamayadi, 3' nuqtadan pastda esa eritmadagi uglerod kontsentratsiyasi 
uzgaradi, ya'ni ortiqcha uglerod tsementit tarkibiga kirgan xolda ajralib 
chiqadi. Demak 3' nuqtadan pastda qotishma ferrit bilan uchlamchi 
tsementitdan iborat buladi, chunki ferritdan ajralib chiqayotgan 
tsementit uchlamchi tsementit deb ataladi. qotishma sovitilaversa, bu 
protsess davom etib, ferrit tarkibidagi uglerod miqdori 0,01% ga tushib 
qoladi. Suyuq qotishmadan ajralib chiqadigan tsementit birlamchi 

---

tsementit deb, austenitdan ajralib chiqadigani esa ikkilamchi tsementit 
deb ataladi.
Endi, tarkibida 0,02%uglerod bulgan III qotishmani kurib chiqaylik.
III qotishma sovitilganda 1"nuqtada austenit ferritga aylana boshlaydi va 
bu protsess 2" nuqtagacha davom etadi. 2" nuqtada esa austenitdan ferrit 
bilan ikkilamchi tsementit aralashmasi (perlit) xosil bula boshlaydi, ya'ni 
evtektoidaviy protsess boshlanib, bu protsess uzgarmas (727°S) 
temperaturada 2"
1 
nuqtagacha davom etadi. 2"
1 
nuqtada austenit perlitga 
batamom aylanadi. Binobarin, 2"
1 
nuqtadan pastda qotishma ferrit bilan 
perrit 
(ferrit+ikkilamchi 
tsementit) 
dan 
iborat 
buladi.