Texnologik jarayonlarni nazorat qilish va avtomatlashtirish

21.5- rasm. Purkovchi quritgichni avtomatlashtirish sxemasi.
2) havo sarfining berilgan nisbatdagi gaz sarfi (2— 7 rostlagich); bu gazning 
to ‘la yonishini ta ’minlaydi;
3) quruq xamirturushlarning qoldiq namligi bilan korreksiyalangan chiquv- 
chi gazlarning (3—2 rostlagich) harorati;
4) ishlatib bo ‘lingan havo sarfining berilgan nisbatda xam irturush suspen- 
ziyasi sarfi bilan (4— 7 rostlagich); quruq xamirturushlarning talab qilingan 
granulometrik tarkibini ta ’minlash uchun.
21.4 - §. BO SH Q A R ISH PARAMETRLARI VA AVTOM ATLASHTIRISH
VOSITALARINI TANLASH
Boshqarish tizimi (ВТ) boshqarish maqsadiga, qurilmaning ishonchli, 
avariyasiz ishlashiga va portlash hamda yong‘inga qarshi xavfsizlik talablariga 
rioya qilinganda ishlab chiqarishning har qanday sharoitida texnologik 
reg lam en tn i berilgan aniqlikda quvvatlab turish hisobiga erishishni 
ta ’minlashi kerak. Bunda u imkoni boricha sodda va ishlatishda oson bo ‘lishi 
kerak.
ВТ ni ishlab chiqishda asosiy vazifa — boshqarishda ishtirok etayotgan 
param etrlarni tanlash hisoblanadi, ya’ni rostlash, nazorat qilish va tahlil 
qilish zarur b o ‘lgan va qiymatlarga ko‘ra BTO ning avariyadan oldingi 
h o latin i aniqlash m um kin b o ‘lgan p aram etrlarn i tan lash d an iborat.

---

Boshqacba aytganda, texnologik obyektlarni boshqarish strategiyasi ishlab 
chiqiladi. Bunda tanlangan parametrlaming minimal soniga ega boigan holda 
BTO haqida iloji boricha to iiq m aiu m o tg a ega b o iish kerak. Boshqaruv 
maqsadiga muvaffaqiyatli erishishga boshqarish strategiyasini amalga oshirish 
uchun avtomatik qurilmalarni to ‘g‘ri tanlash katta yordam beradi.
Rostlanuvchi kattaliklarni va rostlovchi ta’sirlarni kiritish kanallarini 
tanlash. Bu bosqichda jarayonni ifodalovchi ko ‘pgina param etrlardan 
rostlanadiganlarini va ularni o ‘zgartirish bilan rostlovchi ta ’sir kiritish, 
maqsadga muvofiq boiganlarini tanlab olish zarur. Odatda, ularning soni 
boshqaruvda ishtirok etayotgan param etrlam ing to ‘rtdan bir qismidan 
oshmaydi. Qo'yilgan vazifani jarayonning maqsadini tahlil qilish natijalariga 
va uning ishlab chiqarishdagi boshqa jarayonlar bilan bogianishiga qarab 
uddalash m um kin b o iad i. Tahlil natijalaridan kelib chiqib, boshqaruv 
m ezo n i, uning berilgan qiym ati va p a ra m etrlari tan lan ad i, ularn i 
o ‘zgartirish bilan eng maqsadga m uvofigi unga ta ’sir ko‘rsatishdir. Bu ish 
param etrlam ing o ‘zaro bogiiqligi haqida tasavvur beruvchi jarayonning 
statik va dinamik tavsiflari asosida amalga oshiriladi.
Statik tavsiflar bir xil param etrlam ing boshqalariga ta ’sir ko‘rsatish 
darajasini baholashga im kon beradi. 21.6-rasm, a da biror maqsadga 
qaratilgan S  mahsulot chiqishining apparatdagi T  haroratga va P bosimga 
bogiiqligi ko‘rsatilgan. Statik tavsiflarning tahlili shuni ko‘rsatadiki, R 
bosim ning hatto juda katta o ‘zgarishlari ham S  param etrga sezilarli ta ’sir 
ko‘rsatmaydi. Shuning uchun maqsadga qaratilgan mahsulotning statik tavsif 
asosida chiqishini T  haroratni o ‘zgartirib, quw atlab turish kerak. Dinamik 
tavsiflar tanlovning to ‘g‘riligini aniqlashtirishga im kon beradi. 31.6- rasm, 
b dagi grafikdan ko'rinishicha, 1 harorat o ‘zgarganda eng kichik kech 
qolishlar o ‘rinli b o iad i.
Rostlash kanali shunday tanlanadiki, bunda rostlovchi ta ’sir (sarfning 
haroratning, bosimning o ‘zgarishi) rostlanuvchi kattalikning maksimal va 
tez o ‘zgarishi bilan birga o ‘tsin, ya’ni obyektning rostlash kanali bo ‘yicha 
kuchayish koeffitsiyenti maksimal b o isin .
Boshqaruv mezoni va unga ta ’sir etuvchi kanallar tanlangandan so‘ng 
BTOni b o iish i m um kin b o ig a n g ‘alayonlanishlar va ularni obyektga 
kelmasdan oldin yo‘q qilish y o ila ri nuqtayi nazaridan tahlil qilishga