Texnologiyalari universiteti Farg’ona filiali 730-20 guruh talabasi Mamajonov Raximberdining Ma'lumotlar tuzilmasi va

Chiziqsiz maʼlumotlar tuzilmasi klassifikatsiyasi

• 
  Izoh
  

• 
  Umuman olganda daraxt xam yoʼnaltirilgan graf boʼladi.
  

• Roʼyxatlar:

• 
  chiziqsiz ikki bogʼlamli;
  
• 
  koʼp bogʼlamli;
  

• Daraxtlar:

• 
  binar daraxtlar;
  
• 
  koʼpoʼlchamli daraxtlar;
  

• Graflar:

• 
  yoʼnaltirilgan graf (orgraf);
  
• 
  yoʼnaltirilmagan graf (graf);
  
• 
  gipergraf
  

Misollar

• 
  Orgraf
  

• 
  D1
  

• 
  D2
  

• 
  D3
  

• 
  Chiziqsiz roʼyxat
  

• 
  Daraxt
  

• 
  Koʼp bogʼlamli roʼyxatlar (KBR)ning afzalligi: xotiraning tejalishidadir. Yaʼni bunda bir xil informatsion maydondan iborat bir necha roʼyxatlarni ifodalash mumkin va roʼyxatning bironta elementida oʼzgartirish qilinsa. Barcha roʼyxatlarga taalluqli xisoblanadi. KBR da bironta masala oʼziga tegishli qismroʼyxat bilan xuddi chiziqli roʼyxat kabi amalga oshiriladi va bunda muayyan koʼrsatkich maydoni bilan bajariladi
  

Koʼp bogʼlamli roʼyxatdan keraksiz elementlarni oʼchirish

• 
  KBR dan elementni oʼchirish uni xotiradan butunlay oʼchirish degani emas. U boshqa qismroʼyxatlarda ishtirok etishi mumkin. Element xech qaysi qismroʼyxatga kirmagandagina uni xotiradan oʼchirish kerak. Elementlarni oʼchirishni soddalashtirish uchun odatda KBRda asosiy boʼlgan, barcha elementlarni oʼzida saqlovchi qismroʼyxat mavjud boʼladi. Boshqa qismroʼyxatlardan elementni oʼchirishda faqat unga tegishli koʼrsatkichlar qayta ishlanadi xolos. Аsosiy qismroʼyxatdan element oʼchirishda esa barcha roʼyxatlarda koʼrsatkichlar oʼzgartirilishi va xotira tozalanishi talab etiladi.
  

• 
  Keraksiz elementlarni utilizatsiya qilish yoʼllari
  
• 
  Hisoblagichlar (schyotchiklar) usuli
  

• 
  Markerlar usuli
  

• 
  Izoh
  

• 
  Koʼp bogʼlamli roʼyxatning har bir elementiga mazkur elementga murojatni hisoblovchi xisoblagich maydoni qoʼyiladi. Аgar element hisoblagich koʼrsatkichi nol va element koʼrsatkich maydoni nil boʼlsa, u holda ushbu element oʼchiriladi.
  

• 
  Izoh
  

• 
  Аloqa oʼrnatilgan element bir bitli maydoniga (marker) “1”, aks holda “0” yoziladi. Roʼyxat toʼlganligi toʼgʼrisida signal kelganda, markeri nol boʼlgan elementlar qidiriladi, yaʼni keraksiz elementlarni yigʼish dasturi ishga tushiriladi.
  

5. 
   Rekursiya o ‘z kuchini ayniqsa, matematik ta ’riflarda namoyon etadi. Eng tanish misollar sifatida natural sonlar, daraxtsimon tuzilm alar va b a’zi funksiyalarni keitirishimiz mumkin: 1.Natural sonlar: a) 0 natural son hisoblanadi. b) Natural sondan keyin keluvchi son natural hisoblanadi. 2. Daraxtsimon tuzilmalar: a) 42f daraxt hisoblanadi (va bo‘sh daraxt deyiladi).
   

b) Agar tl va t2 -daraxtlar bo'Isa, tl va t2ning avlodlaridan iborat tugundan tashkil topgan tuzilma ham daraxt deyiladi (ikkilik yoki binar daraxt). 3. Faktorial funksiya f(n): f(0)=l n>0 bo'lganda f(n)/// K o‘rinib turibdiki, rekursiyaning kuchi cheksiz obyektlar to ‘plamini chekli mulohaza orqali aniqlash im koniyatida namoyon boMadi. Xuddi shunday chekli sonli hisoblashlami chekli dastur orqali tavsiflash mumkin. Bunda dastur oshkor sikllarni o ‘z ichiga olmasligi ham mumkin. Ammo rekursiv algoritmlar, avvalo, yechilayotgan masala, hisoblanayotgan funksiya yoki qayta ishlanayotgan m a'lum otlar tuzilmasi rekursiv ravishda berilgan holda
o'rinlidir. Umumiy holda, R rekursiv dastur (R ni o ‘z ishiga olmagan) S ko‘rsatmalarning va R ni o'zining ketm a-ketligidan iborat R birlashm a (kompozitsiya) sifatida ifodalanishi mumkin: R=... Dasturlarning rekursiv ifodasi uchun zaruriy va yetarli vosita bo‘lib protseduralar xizmat qiladi. Bu protseduralar ko‘rsatmalar to ‘plamiga nom berish imkonini yaratib, bu nom orqali dastur bajarilish jarayonida ko‘rsatmalar chaqirilishi mumkin. Agar R protsedura oshkor holda o‘ziga murojaatni o ‘z ichiga olsa, bunday protsedura oshkor rekursiv deyiladi. Agar R protsedura R ga to ‘g‘ridan- to‘g‘ri yoki bilvosita murojaatni o ‘z ichiga olgan 80 boshqa bir Q prosedurani tarkibiga olsa, u holda R bilvosita rekursiv deyiladi. Rekursiv protseduralar cheksiz hisoblashlarga yo‘l ochganligini hisobga olsak, uni to'xtatish muainmosini ham hal etishim iz zarur. Fundamental talablar shundan iboratki, qaysidir vaqt momentiga kelib. bajarilmay qoladigan shunday V shart bajarilgandagina R rekursiv protseduraga m urojaatlar amalga oshirilishi kerak. rsiv protseduraga m urojaatlar amalga oshirilishi kerak. Shuning uchun ham rekursiv algoritmlaming sxemasini quyidagi ko‘rinishlardan biri bilan ifodalash mumkin: P=IF В THEN P[S,P] END P=
... M a'lum ki, har qanday prosedura yoki funksiya boshqa protsedura yoki funksiyalarga murojaatni o ‘z ichiga olishi mumkin. Xususiy holda, agar bu murojaat protsedura yoki funksiyaning o ‘ziga murojaatdan iborat bo'lsa, bu protsedura yoki funksiya rekursiv deyiladi.

5. 
   Uzellar (elementlar) va ularning munosabatlaridan iborat elementlar to’plamining ierarxik tuzilmasiga daraxtsimon ma’lumotlar tuzilmasi deyiladi.