Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al xorazmiy nomidagi

Nosozliklarni tahlil qilish.
Nosozliklarni tahlil qilish usuli nomaqbul hodisaga olib keladigan omillarni 
aniqlash va tahlil qilish uchun foydalaniladi. O'rganilgan omillar ular yuzaga kelishi 
mumkin bo'lgan ketma-ketlikda joylashtiriladi va mantiqiy bog'liqdir.
Bularni tahli qilish uchun quyidagi bosqichlarni amalga oshirish
kerak bo`ladi. 
Ushbu usulni amalga oshirishni quyidagi bosqichlarni ajratishi mumkin:
1. 
Tekshirilishi kerak bo'lgan yakuniy hodisani aniqlash.
2. 
Yakuniy voqeadan boshlab, yakuniy hodisaga olib keladigan
sabablarni topish
3. 
Belgilangan sabablarga olib kelishi mumkin bo'lgan aniq 
voqealar yoki nosozliklarni aniqlash uchun ko'rsatilgan sabablarni tahlil 
qilish.
4. 
Keyingi darajadagi sabablarni izchil tahlil qilish va hokazo, 
hozircha tahlil noto'g'ri bo'ladi.
5. 
Dastlabki hodisalar ehtimolini baholash, so'ngra oxirgi voqea 
ehtimolini hisoblash.
 Nosozliklar daraxti tahlili diagrammasining belgilanishi. 
 

---

Bu tahlillar bizga nega kerak degan savolga shunday javob bersak bo`ladi, 
Nosozliklar daraxtining tahlili bir vaqtning o'zida bir nechta voqealar sodir bo'lishi 
mumkin bo'lgan tekshirilayotgan yakuniy voqea va vaziyatlarning vujudga kelish
yo'llarini vizual ravishda taqdim etadi. Shuningdek yakuniy voqea ehtimolini 
baholash imkonini beradi.
Tahdidlar
Oqibatlari
Tahdidlarni 
yuzaga kelish 
ehtimolligi
Risk o’lchovi Tahdidlarni 
Ranjirlash
Tahdid A
5
2
10
2
Tahdid B
4
4
15
2
Tahdid C
3
3
9
3
 
Tahdid A- Texnik nosozlik
Tahdid B- Mos kelmaydigan DTni o’rnatish
Tahdid C- Virus tushishi
3-savol.Kiberxavfsizlik tushunchasiga ta’rif bering:

---

Muhim ma’lumotlar va ma’lumotlarni begona odamlar , hackerlardan himoya 
qilishga qaratilgan.Uning yordamida serverlar tarmoqlar, va computer tizimlari 
himoya qilinadi.
4-savol:Axborot Ximoyasi deganda nimani tushunasiz?:
Axborot Ximoyasi Axborotni har qanday ruxsatsiz foydalanish,kirish, o’zgartirish, 
yoki olibtashlashdan himoyalashga asoslangan.
5-savol: Kiberhujum tushunchasiga ta’rif bering.
KIBERHUJUM tushunchasi kiber (computer yoki virtual tarmoqlarni ajratib 
turuvchi kompozitsion element) va hujum(ta’qib yoki tajovuzni anglatuvchi ingliz 
tilidan olingan so’z ) so’zlaridan tashkil topgan.
Kiberhujumning eng ommalashgan variantlari bugungi kunda ijtimoiy tarmoqlarda
Jabrlanuvchilarni ijtimoiy obro’sizlantirish bilan qo’rqitib pul talab qilish,shaxsiy 
va maxfiy ma’lumotlaridan o’g’irlab,foydalanib jabrlanuvchi byudjetiga zarar 
yetkazishga qaratilgan.
6-savol:
Kiberxavfsizlikka bo’ladigan qanday tahdidlarni bilasiz?
Fizik tahdidlar(bular – qasddan(server mexanizmlariga zarar yetkazish, ma’lumot 
saqlanayotgan qurilmani atayin o’g’irlash, buzish, yo’q qilish va h.)
-tabiiy(yong’inda
qolishi,zilzilada shikastlanishi, elektr 
kuchlanish oshishi tufayli mexanizmlar kuyishi va h.))
Masofaviy tahdidlar –kiberhujumlar(misol uchun, begona havolalar
orqali,foydalanuvchilar akkountini o’zlashtirish orqali ) 7-savol: Identifikatsiya 
va autentifikatsiya mexanizmlarini tushuntiring:
Identifikatsiya – Foydalanuvchilar orasida shunday nomli account bor yoki 
yo’qligini tekshiruvchi jarayon tushunchasi.Agar rostdan ham foydalanuvchi 
mavjud bo’lsa, Autentifikatsiya jarayoni ishga tushadi. 
Autentifikatsiya -Foydalanuvchi accounti bilan kirishda ro’yhatdan o’tilgan 
account

---

Bilan moslik solishtiriladi(kiritilayotgan parolning heshlangan qiymati ro’yxatdan
o’tgan
parolning heshlangan qiymati
bilan solishtiriladi).Moslik 
tasdiqlansa,Avtorizatsiya(ruxsatlarni boshqarish) jarayoni ishga tushadi.
8-savol: Qanday fishing turlarini bilasiz?
FISHING – shaxsiy ma’lumotlarni, masalan, parollar,kredit yoki debet kartalari 
kabi ma’lumotlarni oshkor qilishga undash uchn nufuzli kompaniyalar yoki 
hukumat tuzilmasidan Shaxs bo’lish uchun electron pochta habarlarini 
jo’natishning firibgar amaliyoti.Asosan Elektron pochta va sms orqali amalga 
oshiriladi(sizga yoquvchi yoki sizni havotirga soluvchi habarlar va havolalar orqali 
:“hisobingiz bloklanishi mumkin”, “Karta ma’lumotlarini yangilashingiz talab 
qilinadi”, “Parolni qaytadan ro’yxatdan o’tkazing” kabi habarlar bilan).