Tezlik va vaqt bo‘yicha masofani aniqlash

122
129

---

MASOFA VA TEZLIK BO‘YICHA VAQTNl
TOPISH
Masala. Nodira 1 soatda 3 km yo‘l yuradi. U shunday tezlik bilan 
yursa, 
6
km masofani qancha vaqtda o‘tadi?
Masalani yechish uchun 
« 6
ning ichida 3 dan nechtasi bor?» 
degan savolga javob berish kerak. Bu savolning javobi 6 : 3 = 2. 
Demak, masalaning javobi 
6
k m : 3 km/soat = 2 soat bo‘ladi.
Berilgan masofani berilgan tezlik bilan o'tishga qancha vaqt 
sarflanganini bilish uchun shu masofani tezlikka bo'lish kerak. 
Umuman, S masofa, v tezlik berilsa, t vaqt ushbu t = S :v formulaga 
ko‘ra hisoblanadi.
1. 
Toshkent va Farg'ona shaharlari orasidagi masofa 330 km. Avtobus 
soatiga 55 km tezlik bilan yursa, bu masofani necha soatda o‘tadi?
2. 
Kamolaning uyidan m aktabgacha 1 km. Kamola 1 soatda 4 km 
yuradi? U uyidan maktabga qancha vaqtda boradi?
3. 
Bo‘ri o‘zidan 15 m narida turgan quyonni ko‘rib qoldi va «Senimi, 
shoshmay tur!», deb uni quva ketdi. Quyon turgan joydan inigacha 
30 m. Bo‘rining 2 sakrashi 3 metrga, quyonning 5 sakrashi 
6
metrga 
teng.
a) 
necha sakrashda quyon iniga yetadi? 
•jjrp 
b) necha sakrashda bo‘ri quyonning iniga
/+JNL ^ 
d) bo'rining bir sakrashi quyonning bir
sakrashidan qancha ortiq? (metmi santi- 
-- 
metrga aylantiring).
4. 
Sayyohlar «Damas» avtomashinasida toqqa borishda 240 km lik 
masofani 4 soatda, qaytishda esa 3 soatda bosib o‘tishdi. Mashina- 
ning borishdagi tezligini va qaytishdagi tezligini toping.
5. 
Toshkent va Nukus orasidagi masofa 1200 km bo‘lsa, samolyot 600 
km/soat tezlik bilan uchib, qancha vaqtda Nukusga yetib boradi?
130

---

6
. 
Ikki shahar orasidagi masofa 240 km. Mashina 
sekinroq yursa, bu masofani o‘tish uchun ko‘proq 
vaqt sarflaydi; tez yursa, kamroq vaqtda manzilga 
yetib oladi. Bunga ushbu jadvalni toldirib o‘zingiz ishonch hosil 
qiling:
Masofa
240 km
Tezlik (km/soat)
2 0
30
40
60
80
1 2 0
Vaqt (soat)
7. 
Diloromning 
8
qadarni 4 metr, ukasining 
6
qadami 2 metrga teng. 
40 metrli masofani o‘tish uchun har biri necha qadam tashlaydi?
<*
8
. 
Mashina 50 km/soat tezlik bilan ketayapti.
a) 300 km masofani u necha soatda o‘tadi?
b) mashina tezligini 10 km/soatga oshirdi. Endi u o\sha masofani 
necha soatda o‘tadi?