Tezliklar va tezlanishlar

Tezliklar va tezlanishlar

rejasi

REJA:

1. Tezlanish rejalarini qurish.

2 va 3 zvenolardagi no’malum kuchlarni aniqlash.

Tezlanish rejalari tezlik rejalari qurilib, tezlik qiymatlari aniqlangandan so’ng bajariladi.Tezlanish rejalarini qurishda yuqorida ko’rsatilgan tezlik rejalarini qurishdagi qoidalarga amal qilinadi.
Krivoshipga tegishli A nuqtaning tezlanish vektor tenglamasi quyidagicha bo’ladi:
𝑎⃗ = 𝑎⃗ + 𝑎⃗^𝑛 + 𝑎⃗^𝜏 (1.8)

𝐴 𝑂
𝐴𝑂
∥𝐴𝑂
𝐴𝑂
⊥𝐴𝑂

(1.8) tenglamadagi birinchi tashkil etuvchisi nolga teng qiymatga ega, ya’ni
𝑎₀ = 0, bundan kelib chiqadiki, 𝑎₀ vektori nuqtali vektor bo‘lib, bu vektor tezlanishlar rejasida ushbu reja qutbi bilan tutashuvchi nuqtani ifodalaydi.Krivoship o’zgarmas tezlik bilan harakatlanganligi uchun A nuqtaning
tezlanishi normal (markazga intilma) tezlanishga teng bo’ladi.

𝑎^𝑛 = 𝜔² ∙ 𝑙_𝑂𝐴 = 52² ∙ 0,13 = 351.52 ^𝑚_{⁄ 2}
(1.9)

𝐴𝑂 1 _𝑠

𝐴𝑂
Normal (markazga intilma) tezlanish harakat chizig‘i 𝑎^𝑛 krivoship-1 ning o‘qiga nisbatan paralleldir va mexanizm sxemasida A nuqtadan O nuqta tomon yo‘nalgan.
Tezlanishlar rejasi masshtab koeffitsiyenti:

_{𝜇𝑎 =} 𝐴𝑂
_𝑎𝑛
_|̅_𝑃̅̅^′̅_𝑎̅̅^′_|
Bu yerda |𝑃^′𝑎^′| − A nuqtaning O nuqta atrofida nisbiy aylanma harakatini normal tezlanish vektorini tezlanishlar rejasida ifodalovchi ixtiyoriy vektor kesma.
11

(1.9) tenglamasi bo‘yicha |𝑃^′𝑎^′| = 50 mm, deb qabul qilib, quyidagiga ega bo‘lamiz :

𝜇 = 462,4 = 7.12 ^𝑚_⁄

^𝑎 50
𝑠² ∙ 𝑚𝑚

Qiymati va yo’nalishi noma’lum bo’lgan polzunning (B nuqtaning) tezlanishini aniqlash uchun B nuqta tezlanishi vektori a_B ni aniqlashga qulay bo’lgan tashkil etuvchilarga ajratib vector tenglamalar sistemasini tuzamiz.
Shatun-2 ga tegishli B nuqtaning tezlanishlar vektori A nuqtaning tezlanishlar vektori va B nuqtaning A nuqta atrofidagi nisbiy aylanma harakati tengensial va normal tezlanishlar vektorining geometrik yig‘indisini ifodalaydi:
𝑎⃗ = 𝑎⃗ + 𝑎⃗^𝑛 + 𝑎⃗^𝜏 (1.10)

𝐵 𝐴
𝐵𝐴
∥𝐴𝐵
𝐵𝐴
⊥𝐴𝐵

𝐵𝐴
(1.10) tenglamasidagi birinchi tashkil etuvchisi yuqorida keltirilgan (1.8) tenglamasi bilan tavsif etilgan. Normal tezlanish vektori 𝑎^𝑛 ning harakat chizig‘i (1.10) tenglamasi bo‘yicha shatun-2 ning o‘qiga paralleldir va mexanizm sxemasida bu vektor B nuqtasidan A nuqtasi tomon yo‘nalgan, b harfi ushbu vektor indeksida birinchi turganligi uchun tezlanishlar rejasida ushbu vektor harakat chizig‘i a nuqtasidan o‘tadi va bu vektor a nuqtasidan n₁ nuqtasi tomon yo‘nalgandir. Markazga intilma tezlanish quyidagiga teng, m/s²:

𝜗
2
𝑎^𝑛 = ^𝐵𝐴 =
2,5²



= 89.69 𝑚/𝑠² (1.11)

𝐵𝐴
^𝑙𝐵𝐴
0,38

Normal tezlanishning tezlanish masshtabida olingan kesmasi uzunligi:

𝑎
𝑛
^|𝑎𝑛₁^| = ^𝐵𝐴 =
𝜇_𝑎
89.69



7.12
= 12.58 𝑚𝑚

𝐵𝐴
Tangensial (aylanma) tezlanish vektori 𝑎^𝜏 (1.10) tenglamadagi harakat chizig‘i shatun-2 o‘qiga nisbatan perpendikulyar bo‘lib, tezlanishlar rejasida ushbu vektor harakat chizig‘i n₁ nuqtasi orqali o‘tadi va bu vektor n₁ nuqtasidan b nuqtasi tomon yo‘nalgan. Ayni vaqtda B nuqtasi polzun-3 ga ham tegishlidir. Polzun-3 yo‘naltiruvchi ( OB to‘g‘ri chiziq) bo‘ylab faqat to‘g‘ri chiziqli ilgarilanma-qaytma harakat qiladi, shundan, B nuqtasining tezlanish vektori harakat chizig‘i OB to‘g‘ri chizig‘iga parallel bo‘lib o‘tadi:
𝑎⃗_𝐵 ∥ 𝑂𝐵 (1.12)
Endi tenglamalar sistemasi (1.10) ning 1-tenglamasi shartiga ko’ra 𝑃^̅̅̅′̅𝑎^̅̅′| vektori

𝐵𝐴
oxiridan ^̅𝑎^̅̅𝑛̅̅ ni ifodalovchi 𝑎𝑛₁ = 22 𝑚𝑚 ni o’lchab qo’yamiz. Uning ta’sir
chizig’i shatunga parallel joylashgan bo’lib, B nuqtadan A nuqtaga tomon yo’naladi. Normal tezlanish vektorining oxiri n nuqtadan tangensial tezlanish vektorini normal tezlanishga perpendikulyar qilib o’tkazamiz. Tenglamalar sistemasining 2-shartiga ko’ra qutbdan silindr o’qiga parallel chiziq o’tkazamiz. Chiziqlarni kesishish nuqtasi b tenglamalar sistemasining grafik usuldagi yechimini beradi. Aniqlangan b va a nuqtalarni o’zaro tutashtirib, B nuqtaning A nuqtaga nisbiy tezlanishini hosil qilamiz.
Zvenolarning og’irlik markazlari holatlari tezlik rejasi kabi aniqlanadi.
“В” va “C” nuqtalarining absolyut va nisbiy tezlanishlari rejadan quyidagicha aniqlanadi:
12

𝑎_𝐵 = ^|𝑃′𝑏′^| ∙ 𝜇_𝑎 = 47 ∙ 9,2 = 356.4 ^𝑚_⁄𝑠2
𝑎^𝜏 = ^|𝑛₁𝑏′^| ∙ 𝜇_𝑎 = 20,5 ∙ 9,2 = 228.09 ^𝑚_{⁄ 2}

𝐵𝐴
𝑠
𝑎_𝐵𝐴 = ^|𝑎′𝑏′^| ∙ 𝜇_𝑎 = 34 ∙ 9,2 = 89.69 ^𝑚_⁄𝑠2

𝑎_𝑆2 = ^|𝑃′𝑆₂^| ∙ 𝜇_𝑎 = 23,5 ∙ 9,2 = 356.402 ^𝑚_⁄𝑠2
𝑎_𝐶 = ^|𝑃′𝐶′^| ∙ 𝜇_𝑎 = 50 ∙ 9,2 = 228.09 ^𝑚_⁄𝑠2
𝑎^𝜏 = ^|𝑛₂𝑏′^| ∙ 𝜇_𝑎 = 20,5 ∙ 9,2 = 188,6 ^𝑚_{⁄ 2}
𝐶𝐴 _𝑠
𝑎_𝐶𝐴 = ^|𝑎′𝑐′^| ∙ 𝜇_𝑎 = 34 ∙ 9,2 = 312,8 ^𝑚_⁄𝑠2
𝑎_𝑆4 = ^|𝑃𝑆₄^| ∙ 𝜇_𝑎 = 25 ∙ 9,2 = 256.61 ^𝑚_⁄𝑠2

𝜀 = ^𝑎 =
𝜏
𝐵𝐴
^{2 𝑙}𝐴𝐵

188,6

0,38
_𝑎 𝜏

= 463.32 𝑠⁻² 𝜀₄ = ^𝐵𝐴 =
^𝑙𝐴𝐵


188,6



0,38

= 784.85 𝑠⁻²

13

		Qolgan vaziyatlardagi tezlanishlar qiymatlari 2-jadvalda ko’rsatilgan. Jadval 2
				1	2	3	5	6	7	9	10
			^a^nAO	462	462	462	462	462	462	462	462
			aB	456,12	138,66	102,17	248,13	273,68	364,90	102,17	233,53
			aC	102,17	262,73	273,68	233,54	102,17	233,54	474,37	262,72
			^aS2	410,51	218,84	189,75	306,52	315,64	364,90	189,74	262,72
			^aS4	189,85	306,52	315,64	713,22	189,75	262,73	419,63	306,51
			^a^nBA	91,22	24,67	0	24,67	91,22	70,65	0	24,66
			^a^tBA	188,6	216,5	148,2	216,5	188,6	196,4	148,2	216
			^a^nCA	0	70,65	91,22	65,24	0	75,16	91,22	70,65
			^a^tCA	148,5	196,4	188,6	200,4	148,5	196	188,6	196,4
			ε2	862,49	729,8	0	223,39	862,49	414,66	0	713,21
			ε4	0	431,25	862,49	713,22	0	713,22	862,49	414,66
		ine ani Ku ani II ta’s mo Og	Mexanizmning kinetostatik tahlili. Bunday tahlilda kinematik juftlardagi reaksiya kuchlarini, zvenolarn rsiya kuchlarini hisobga olgan holda hamda muvozanatlovchi kuch va mom qlanadi. chga hisoblash uchun quyidagilar berilgan: Zvenolarning massalari: m2 = 1,3 kg; m3 = 1,3 kg ; m4 = 1,3 kg ; m5 = 0,9 kg Inersiya momentlari: Js2 = 0,017 kgm^2 ; Js4 = 0,017 kgm^2 Qarshilik bosimlari: Рchap=0,3 MPA Рo’ng = 0,8 MPA Kinematik juftlardagi reaksiya kuchlari har bir Assur guruhi uchun aloh qlanadi. Assur guruhlariga bo’lishni oxirgi, ijrochi mexanizmdan boshlan Assur guruhi II(4,5) chizilib (krivoshipning 1- holati uchun), mos nuqtalar ir etayotgan kuch vektorlari qo’yiladi. Zvenolarning og’irlik markazlariga qo’yilgan inersiya kuchlari va ularn mentlari quyidagicha aniqlanadi: 𝑃𝑖2 = −𝑚2 ∙ 𝑎𝑆2 = 361,14 ∙ 1.3 = 444.79 𝑁 𝑃𝑖3 = 𝑚3 ∙ 𝑎𝐵 = 324,1 ∙ 9,81 = 463.32 𝑁 𝑀𝑖2 = −𝐽𝑆2 ∙ 𝜀2 = 0,017 ∙ 862.19 = 7.57 𝑁𝑚; 𝑃𝑖4 = −𝑚4 ∙ 𝑎𝑆4 = 277.99 𝑁 𝑃𝑖3 = 𝑚5 ∙ 𝑎𝐶 = 463.322 𝑁 𝑀𝑖4 = −𝐽𝑆4 ∙ 𝜀4 = 13.02 𝑁𝑚; ’irlik kuchlarini aniqlaymiz: 𝐺2 = 𝑚2𝑔 = 1,3 ∙ 9,81 = 12,75 𝑁 14										ing ent ida adi. ga ing

𝐺₃ = 𝑚₃𝑔 = 1,3 ∙ 9,81 = 12,75 𝑁
𝐺₄ = 𝑚₄𝑔 = 1,3 ∙ 9,81 = 12,75 𝑁