Tezliklar va tezlanishlar

^√𝑟² − 𝑟² + ^√𝑟² − 𝑟² − 𝑎_𝑤 ∙ 𝑠𝑖𝑛𝛼_𝑤

𝑎1
𝑏1
𝑎2
𝑏2

= 𝜋 ∙ 𝑚 ∙ 𝑐𝑜𝑠𝛼

_{𝜀 =} √55² − 51.15² + √75² − 69.75² − 130 ∙ 𝑠𝑖𝑛20 _{= 1.80;}

3,14 ∙ 5 ∙ 𝑐𝑜𝑠20

Chizmaning uzunlik masshtabi 𝜇_𝑙ni tanlaymiz. Bunda tishning chizmadagi balandligi h>50 mm bo’lishi kerak.

_ℎ̅
𝜇_𝑙 = ^ℎ4 =0.18



4
^{G’ildiraklarning} O ^{va O}₅ ^{markazlari oralig’ini topamiz:}

𝑎̅_𝑤

₌ 𝑎_𝑤

𝜇_𝑙

₌ 170

0,1875

= 693.33 𝑚𝑚

4
O ^{va O}₅ ^{markazlar to’g’ri chiziq bilan tutashtiriladi, bu markazlardan}

𝑟̅ = 𝑟¹

₌ 55

= 293.33 𝑚𝑚

1 _𝜇𝑙

0,18

𝑟̅ = ^𝑟2

= 75

= 400 𝑚𝑚

2 _𝜇𝑙

0,18

radiuslar bilan bo’lish aylanalari chiziladi.

Ikki aylananing urinish nuqtasi P dan bo’lish aylanalariga urinma chiziq

4
^{  o’tkaziladi (16.2 rasm).Urinma chiziq   , markazlar} O ^vaO₅ ^{ni tutashtiruvchi}
chiziqqa tik bo’ladi.

4
O ^{va O}₅ ^markazlardan

𝑟_𝑏̅ ₁

₌ ^𝑟𝑏1

𝜇_𝑙

= ^51.15 = 272.8 𝑚𝑚;

0,18

20

𝑟_𝑏̅ ₂

₌ ^𝑟𝑏2

𝜇_𝑙

= ^69.75 = 372 𝑚𝑚

0,18

Radiuslar bilan asosiy aylanalari chiziladi.
Qutb nuqtasi P dan urinma chiziq
^{ } ga   20 burchak ostida asosiy

aylanalarga umumiy bo’lgan urinma chiziq
^{n  n} o’tkaziladi. Bu urinma chiziq

asosiy aylanalar
^r_b4 ^{va r}_b5 ^{da urinish nuqtalari A va B ni beradi. Bunda kesma} AB

nazariy ilashish chizig’i deyladi.

4
^{G’ildiraklarning} O ^{va O}₅ ^{markazlaridan}

𝑟_𝑎̅ ₁

₌ ^𝑟𝑎1

𝜇_𝑙

₌ 60

0,18

= 320 𝑚𝑚;

𝑟_𝑎̅ ₂

₌ ^𝑟𝑎2

𝜇_𝑙

₌ 80

0,18

= 426.66 𝑚𝑚;

radiuslar bilan g’ildirak tishlarining chiziqlari aylanasi,

𝑟_𝑓̅ ₁

₌ ^𝑟𝑓1

𝜇_𝑙

= ^48.75 = 260 𝑚𝑚;

0,18

𝑟_𝑓̅ _2
= ^𝑟𝑓2

𝜇_𝑙

= ^68.75 = 366.67 𝑚𝑚;

0,18

radiuslar bilan esa g’ildirak tishlarining botiqlari aylanalari chiziladi.

Ilashish chizig’i ^{n  n} ni ikki g’ildiraklarning asosiy aylanalarida dumalatib, qutb nuqtasi P dan o’tuvchi evolventa profili chiziladi.
^{Chizmadagi kesma} AP ^{ni teng qismlarga bo’lamiz.Masalan, kesma} AP ⁿⁱ beshta teng qismlarga bo’lib, _{P1, 12, 23, 34, 45}kesmalarni olamiz. Ilashish
^{chizig’ining davomida} A6 ^va A7 ^{teng kesmalarni ham belgilaymiz.
A nuqtadan boshlab, asosiy aylanada bu kesmalarni teng} A1  A^1^{ ,} A2  A^2^{ ,}
A3  A^3^{ , shuningdek,} A6  A6'^, A7  A7 ' ^{yoylarni belgilaymiz.}

4
Belgilangan _{1, 2, 3, 4, 5, 6, 7} nuqtalarni g’ildiraklarning markazi _O bilan
tutashtiramiz.Bu nuqtalardan radius chiziqlariga tik, ya’ni asosiy aylanaga urinma chiziqlar o’tkazamiz.
Evolventaning «evolventadan o’tkazilgan normal chiziqning uzunligi asosiy chiziqning uzunligi asosiy aylanasi yoyining uzunligiga teng» degan xossaga asoslanib, evolventa egri chizig’ini chizamiz.Buning uchun birinchi urinma
chiziqda bitta 1^ 1^ kesma, ikkinchi urinma chiziqning 2 nuqtasidan 2^  2^ kesma,

uchinchi urinmaning 3 nuqtasidan
3^  3^
kesma belgilaymiz va hokazo.

Belgilangan _{1, 2, 3, 4, 5, 6} nuqtalarni ketma-ket tutashtirib, evolventa
chizig’ini hosil qilamiz.Ikkinchi g’ildirak tishining profilini ham xuddi shu tarzda chizamiz.
Agar _{r  r} bo’lsa, tish profilining evolventa bo’lmagan qismini radial to’g’ri
f b
chiziq vositasida g’ildirak markazi bilan birlashtirib, hosil bo’lgan chiziqni tish botiqligi aylanasi bilan radius aylana yoyi yordamida tutashtiramiz.

21

𝑟̅ = ^𝑟𝑝 = ²

= 10,667 𝑚𝑚

𝑝 _𝜇𝑙

0,18

Boshlang’ich aylana yoyi bo’yicha tishning qalinligi

𝑆^̅ = 𝑆^̅ = 𝑆⁴ = 7,85 = 41,87 𝑚𝑚

4 5 _𝜇𝑙

0,18

4
^{ni belgilaymiz va uni teng ikki qismga bo’lamiz. Uni g’ildirak markazi} O ^bilan
tutashtirib,tishning simmetriya o’qini hosil qilamiz.Simmetrik proyeksiyalash usulida tishning ikkinchi evolventa profilini chizamiz.
Tishning boshlang’ich aylana yoyi bo’yicha qadami:

𝑃^̅ = 𝑃

𝜇_𝑙

= 15,7 = 83,733 𝑚𝑚

0,18

ga teng oraliqda qo’shni tishlarning simmetriya o’qlarini belgilaymiz va tishning profillarini chizamiz.Ikkinchi g’ildirak tishining profilini xam xuddi shu tariqa chizamiz.Har bir g’ildiraklarning uchtadan tishi chiziladi.