ТўҒри геометрик шаклли намунанинг ўртача зичлигини аниқлаш umumiy malumotlar

İshning maqsadi: Ашѐнинг ҳақиқий зичлигини аниқлашдан иборат. 
 Асбоб-ускуналар: тарози, соат, силлиқ қоғоз, куракча, Ле-Шателье пикнометри, сув ва 
намуна. 
Тажриба тартиби. Кўпгина қурилиш ашѐлари табиий шароитда ғовакли ва бўшлиқли 
бўлади. Шу сабабли синалаѐтган ашѐнинг ҳажмини ғовакларсиз ва бўшлиқларсиз топиш учун уни 
обдон туйиш керак. Кукун қанчалик майда туйилса, унинг топилган зичлиги шунчалик аниқ 
бўлади. 
Туйилган кукун элакдан ўтказилади (элак катакларининг йириклиги 0,20x0,20мм ѐки ҳар 
см
2
900 та кўзи бор) ва қуритиш шкафида 105-110°С ҳароратда турғун оғирликгача қуритилади, 
хона ҳарорати (18-20°С) га қадар совитилади. 
Синашдан олдин ҳажм ўлчагич – Ле-Шателье пикнометрига ноль кўрсаткичгача сув 
қуйилади. Аввал туйиб, кейин қуритилган ашѐдан 80-100 г тортиб олинади ва куракча билан 
асбобга аста-секин солинади. Асбобдаги сувнинг сатҳи кўтарилади ва ниҳоят юқори ўлчам 
чизиғига етганда (яъни 18-20 см
3
бўлганда) кукун солиш тўхтатилади. Куракчада қолган кукунни 
қайтадан тортиб, асбобга қанча кукун солинганлиги топилади. 
Ашѐнинг зичлиги қуйидаги формула билан ҳисобланади: 
Бунда: m - жами кукуннинг оғирлиги, г; m
1
- асбобга солгандан кейин ортиб қолган 
кукуннинг оғирлиги, г; V
a
- кукун солганда сиқиб чиқарган суюқликнинг ҳажми, яъни 20см
3
. 
Бу тажриба 2 марта ўтказилади ва хулоса қилиб ўртача арифметик миқдор олинади.
 
 
 
АШЁЛАРНИНГ СУВ ШИМУВЧАНЛИГИНИ АНИҚЛАШ 
Umumiy malumotlar: Ашѐнинг ҳажмий сув шимувчанлиги деганда унинг ўртача ғоваклигини 
тушунса бўлади. Сув шимувчанлик тажрибахона шароитида уч усулда аниқланади: намунани 
аста-секин сувга ботириб, сувда қайнатиб, сувга ботирган ҳолда вакуумлаб. 
İshning maqsadi: Ашѐларнинг сув шимувчанлигини аниқлашдан иборат.