Тўғри ва нотўғри жараёнларни ифода этувчи жараёнларни ажратиб кўрсатинг!

Тўғри ва нотўғри жараёнларни ифода этувчи жараёнларни ажратиб кўрсатинг!
1. Меҳнат унумдорлигининг ошиши товар қиймати ҳажмини пасайтиради. (Нотугри)
2. Меҳнат интенсивлигининг ўсиши қийматнинг умумий массасини оширади, аммо маҳсулот бирлиги қиймати ўзгармайди. (Тугри)
3. Бозор айирбошлаш категорияси бўлиб, ишлаб чиқаришнинг узлуксиз такрорланиб туришига ёрдам беради. (Тугри)
4. Бозор иқтисодиётни тартибга солиб туриш вазифасиниталаб, таклиф, рақобат ва нархлар ёрдамида бажаради. (Тугри)
5. Бозорнинг етуклик даражасига қарабривожланмаган бозор, классик (эркин) бозор, ҳозирги замон ривожланган бозорларга бўлинади. (Тогри)
6. Бозор иқтисодиёти–ишлаб чиқарувчилар ва истеъмолчилар(сотувчилар ва харидорлар) ўртасида пул орқали айирбошлаш жараёнида бўладиган муносабатлар йиғиндисидир. (ТУГРИ)
7. Бозор –товар ишлаб чиқариш, айирбошлаш ва пул муомаласи қонун – қоидалари асосида ташкил этиладиган ва бошқариладиган иқтисодий тизимдир. (Нотугри)
8. Бозор механизми –бозорга, айирбошлаш муносабатларига жалб қилинган иктисодий фаолиятнинг натижалари ва иқтисодий ресурслар, товар, пул ва унга тенглаштирилган молиявий активлардир. (Тугри)
9. Бозор объекти – бозор иқтисодиётининг фаолият қилишини тартибга солишни ва иқтисодий жараёнларни уйғунлаштиришни таъминлайдиган дастак ва воситалардир. (Нотугри)
10. Бозор субъекти – айирбошлаш муносабатларига хизмат қилувчи муассасавий тузилмалардир. (Тугри)
11. Бозор инфратузилмаси– бозорнинг, муносабатларининг қатнашчиларидир. (Нотугри)
12. Таклиф эгри чизиғи – нарх билан сотишга чиқариладиган товарлар миқдори ўртасидаги бевосита ёки тўғридан–тўғри боғлиқликни ифодалайди. (Нотори)
13. Тақчил ишлаб чиқариш инқирози даврида мувозанат бузилиб, етишмовчилик натижасида танг аҳвол келиб чиқади. (Нотугри)
14. Нарх ўзгариши билан сотишга чиқариладиган маҳсулот миқдори ҳам ўзгариши сабабли талаб каби таклифнинг ҳам бир қатор муқобил вариантлари мавжуд бўлади. (Тугри)
15. Нафлилик функцияси маълум миқдордаги товарларга бошқа бир миқдордаги таққослашни билдиради. (Тугри)
16. Сўнгги қўшилган нафлилик пасайиб бориш тенденциясига эга (Нотугри)
17. Бефарқлик эгри чизиғи эҳтиёжларни бир хил даражада қондирилишини таъминловчи истеъмол тўпламлари йиғиндисини намоён этади. (Нотогри)
18. Талаб эгри чизиғи – нарх ва таклифнинг ҳажми ўртасидаги тўғридан – тўғри боғлиқликнинг графикдаги тасвиридир. (Тугри)
19. Таклиф эгри чизиғи –графикда нарх ва талабнинг ҳажми ўртасидаги тескари боғлиқликни кўрсатади. (Нотугри)
20. Эркин бозор нархлари –бу талаб ва таклиф асосида вужудга келадиган бозор нархларидир. (Тугри)
21. Нарх диапазони қуйи, ўрта ва юқори нархларни ўз ичига олади. (Нотушри)
22. Тармоқлараро рақобат – ишлаб чиқариш ва сотишнинг қулайроқ шароитига эга бўлиш, қўшимча фойда олиш учун бир тармоқ корхоналари ўртасида борувчи кураш. (Тугри)
23. Тармоқлар ичидаги рақобат –турли тармоқлар корхоналари ўртасида энг юқори фойда нормаси олиш учун олиб бориладиган кураш. (Тугри)
24. Монополия – тармоқдаги ягона ишлаб чиқарувчи ёки сотувчининг нарх ва ишлаб чиқариш ҳажмини белгилашдаги, ва бинобарин, фойда олишдаги яккаҳукмронлик ҳолати. (Тугри)
25. Соф монополия – монопол юқори нархларни ўрнатиш ҳамда монопол юморы фойда олиш мақсадида тармоқлар, бозорлар ва яхлит макроиқтисодиёт устидан ҳукмронликни амалга оширувчи йирик корхоналар (фирма, корпорациялар)нинг бирлашмалари. (Тугри)
26. Олигополия – тармоқдаги бир неча йирик ишлаб чиқарувчи ёки сотувчининг нарх ва ишлаб чиқариш ҳажмини белгилашдаги ҳукмронлик ҳолати. (Тугри)
27. Демпинг нарх –аҳолининг юқори даромад олувчи қатлами харид қиладиган товарларни сотишда қўлланилувчи нарх. (Нотугри)
28. Нуфузли нарх – бозорда ўз мавқеини мустаҳкамлаш ва рақибларини сиқиб чиқариш учун фойдаланилувчинарх. (Нотугри)
29. Нарх диапазони –нархлар оралиғидаги фарқнинг пулдаги ифодаси. (Нотугри)
30. Эркин нарх –талаб ва таклиф таъсирида шаклланадиган бозор нархи. (Тугри)
2-топшириқ Қуйидаги саволларга ўзингизнинг фикр-мулоҳазаларингизни билдиринг.
1. Ишлаб чиқариш технологик усулларининг босқичлари бир-биридан нима билан фарқланади? Технология ривожлангандан кйн сифат хам тезлик хам ортади
2. Мулкчиликнинг иқтисодий ва ҳуқуқий мазмунини ажратиб кўрсатинг.
(Мулкчилик муносабатлари хар кандай жамият иктисодий тизимнинг асосий муносабатларидан бирини ташкил килиб инсон тараккиётининг мазмуни хисобланади.)
3. Мулк субъектларининг кўп даражали бўлишига сабаб нима?
(Мулкнинг пайдо булиши ва куп даражали булиши учун мулкка айланадиган нарсалар наф келтира олиши зарур)
4. Рақобатнинг асосий вазифалари нима ташкил килади?
(Тартибга солиш вазифаси, ресурс жойлаштириш вазифаси, инноватсион вазифа, мослаштириш, таксимлаш ва назорат килиш вазифалари) 
5. Рақобатлашувнинг демпинг нархларни қўллаш усули қандай шароитларда амалга оширилади?
(Бунда миллий ишлаб чикарувчилар узининг товарларини бошка мамлакатларга ички бозордаги нархлардан арзон булган нархлар чикарилади)
6. Монополия нима ва унинг вужудга келишининг иқтисодий асослари нималардан иборат?
(Монопол—юкори нархларни урнатиш хамда монопол фойда олиш максадида тармоклар, бозорлар ва яхлит микроиктисодиёт устида хукумронликни амалга оширувчи йирик корхоналар бирлашмаси)
7. Нарх сиёсати нима? Ўзбекистонда кандайлари бор ?
(Нарх сиёсати товар ва хизматлар учун амалга оширилган бозор конюктурасидан келиб чиккан холда бундай нархларни белгилашга каратилган булиб бу компарияага режалаштрилган фойда микдорини олиш ва бошка стиатегик ва оператсион вазифаларни хал килиш имконини беради)
8. Бозор иқтисодиѐтига ўтиш нима учун мулкчиликнинг турли шаклларини тақозо қилади?
(Товар ва пул муносабатларига асосланган турли мулкчилик хамда иктисодий еркинликка таянган ва ракобат воситасида бошкарилиб турувчи демократик иктисодиёт)
1. Иқтисодиёт назарияси фанининг нисбатан енг тўлиқ ва содда қилиб берилган таърифини танланг: е) иқтисодиёт назарияси ишлаб чиқариш ва истеъмол муносабатларини ўрганади.

2. Ҳинд ривоятларидан бирида Будда ва унинг шогирди ўртасидаги суҳбат шундай ҳикоя қилинади:

Бир куни Будда шогирдидан сўрабди, йўлга қарачи, ким келаяпти екан?
Шогирди —Скелет деб жавоб берибди
3. Тилшунос олим, ёзувчи Лев Успенский ўзининг «Сўз ҳақида сўз» китобида Австралия аборигенлари тилида «Тепаликда дарахт ўсиб турибди. Унинг шохида қуш ўтирибди, деб айтилмайди. Абориген тилида албатта, «Тепаликда каури ўсиб турибди. Уни шохида какаду ўтирибди» ёки «Евкалипт ўсиб турибди, унинг тагида ему юрибди», дейилади. Яъни албатта ўсимлик ва ҳайвоннинг номи айтилади, деб ёзади.
Инсон енг аввало хайвондан фарки абстракт билан ажралиб туради. Кишилик жамияти канча юкори булса абстракт фикирлаш унинг тилида ифодаланади.. Абстракт тушунчага муофик равишда сузлар бизни мисолимизда дарахт, куш сузларини ишлатмаслиги абстракт фикирлаш тараккиётнинг нисбатан паст еканлиги ифодалайди. Узбек тилида танга, пул сузларини келиб чикишини айтишимиз мумкин.
4. Қуйидаги тушунчаларни диққат билан ўқиб чиқинг. Улардан қайси бири гуруҳга тааллуқли бўлмаган тушунчалар еканлигини аниқланг. Уларни рўйхатдан чиқаринг. Сабабини изоҳланг.
Тушунчалар: Илмий абстраксия, индуксия, дедуксия, тажриба ўтказиш, тарихийлик, мантиқийлик, иқтисодий-математик моделлаштириш.
Бу тушунчалар фаннинг предметмедини урганиш усуллари булиб, шу гурухга кушилмайдигани тажриба утказиш, колганлари иктисодиёт назариясини урганишнинг асосий усуллари. 
5. Таниқли классик ёзувчи А. Қодирийнинг ўғли Ҳ. Қодирий «Отам ҳақида» китобида А. Қодирий кўрсатган қуйидаги мисолни келтиради: «Қарға ўлади. Қарға қушлар туркумига киради. Демак, қушларнинг ҳаммаси ўлади».
Аксинча, «Қушлар ўлади. Қарға қушлар туркумига киради. Демак, қарға ҳам
ўлади».
Атоқли ёзувчимиз юқоридаги парчада шундай содда мисол билан қайси методни тушунтириб берган? Уни иқтисодиётга қиёслаб тушунтириб бера оласизми?
А.кодирий бу мисол билан индуксия ва дедуксия усулини соддагина тушунтириб берган. Биринчисида ахолидан умумий хулоса чикаряапти. Бу индуксия усули. Иккинчисида умумий ахолидан алохида жузьий хулоса чикаряапти. Бу дедуксия усули. Бу усул иктисодиёт назаииясини урганишда хам фойдаланилади. Иктисодиётдан мисол: корхона фирмада ишлаб чикариш хажми ортди. Демак мамлакат микёсида иктисодий улушга еришади. Аксинча купчилик корхона фирмаларда ишлаб чикариш хажми пасайса мамлакат микёсида иктисодиёт таназзулга учрайди.
Қуйидаги билдирилган фикрлар тўғри (Т) ёки нотўғри (Н)лигини аниқланг (Т/Н)
1. Назария амалиётда қўлланиши учун ҳар бир аниқ ҳолатда, воқеликда ўз исботини топиши керак. (Н)
2. Иқтисодиёт назарияси аниқ фан емас, лекин у статистик маълумот таҳлилидан фойдаланиб, жуда кўп аниқ муаммоларни тадқиқ етади. (Т)
3. Маълум бир шароитда ижобий натижа берган иқтисодий сиёсат, бошқа бир шароитда хато бўлиши мумкин. (Н)
4. Агар иқтисодчилар иқтисодиётнинг асосий тамойилларини бир хил шарҳласалар, демак, улар албатта вазиятни баҳолашда ҳамфикр бўлишади. (Т)
5. Агар гипотеза практикада тасдиқланса, у ҳолда фойдаланилаётган назарий асос бўла оладиган хулоса доимо тўғри. (Н)
6. Иқтисодий қонунлар табиат қонунларига ўхшаш обйектив характерга ега. Демак, иқтисодий қонунларни табиат қонунлари билан бир хил амал қилади, деб айта оламиз. (Н)
7. Иқтисодиёт назарияси ижтимоий фан бўлиб, барча иқтисодий фанлар учун фундаментал асос бўлиб хизмат қилади. (Т)
8. Иқтисодиётда аввал далиллар, маълумотлар тўпланади, улар ўрганилади. Сўнгра хусусий ва умумий хулосалар чиқарилади. (Т)