Theory and analytical aspects of recent research

---

THEORY AND ANALYTICAL ASPECTS OF RECENT RESEARCH 
International scientific-online conference 
Part 9, Issue 1: NOVEMBER 9
th
2022
~ 132 ~ 
www.interonconf.com
 
1-SINF MATEMATIKA DARSLARIDA GEOMETRIK MATERIALLARNI O’RGATISH 
 
Yarashov Mardon Jobir o’g’li 
 – Buxoro davlat universiteti o’qituvchisi 
Saidova Roziyabonu 
 Buxoro davlat universiteti talabasi 
 
Annotatsiya: Ushbu maqolada 1-sinf o’quvchilarining matematika darslarida 
geometrik materiallarni o’rgatish, o’quvchilarni bosqichma-bosqich geometrik shakllar 
bilan tanishtirish, ularning mohiyatini turli topshiriqlar orqali ochib berish, ushbu fanga 
nisbatan qiziqishini oshirish, mantiqiy fikrlash qobiliyatlarini shakllantirish va 
rivojlantirish, o’z fikrlarini mustaqil bayon qila olish, egallagan bilimlarni ijtimoiy 
faoliyatlarda qo’llash hamda ta’lim samaradorligini oshirish masalalari o’z ifodasini 
topgan. 
Kalit so’zlar: geometrik bilim, mantiqiy tafakkur, geometrik figuralar, texnologiya, 
o’qituvchining vazifasi, yassi geometric shakllar, fazoviy jismlar. 
 
“Agar diqqat bilan qarasangiz, bizni o'rab turgan hamma narsa geometriyadir”.(A. 
Aleksandrov). Bejizga so’zimizni ushbu hikmat bilan boshlamadik. Haqiqatdan ham 
atrofga bir nazar tashlasak, atrofimizdagi jamiki narsalar geometriya,ya’ni geometrik 
shakllarni tashkil qiladi. Shunday ekan bola geometrik bilimlarni maktabga yoki 
bog’chaga bormasdanoq biladi, shakllarni tasavvur qila oladi. Masalan, quyoshning 
aylana shaklda ekanligi,yoki bo’lmasa archani ustma-ust turgan uchburchak shaklida 
chizishi,uyning devorini to’g’ri to’rtburchak, tomini uchburchak shaklda chizshini 
kuzatganmiz. Shunday ekan biz boshlang’ich sinf o’qituvchilarining vazifasi 
bolalarning ongidagitushunchalarni kengaytirish va chuqurroq o’rgatishdir. Bola 
maktabga kelmasdanoq uchburchak, to’rtburchak.aylana qanday shakl ekanligini 
biladi, lekin burchak, uchburchak va uning elementlari,ko’pburchaklar, simmetriya 
kabi tushunchalarni bilmaydi. Biz shularni bosqichma-bosqich o’rgatib borishimiz 
lozim. 
Boshlang’ich sinflarda ishlash tajribasi shuni ko’rsatadiki, geometrik bilim, 
ko’nikma, malaka borasida o’quvchilarda tipik xatolar uchrab turadi. Kichik yoshdagi 
o’quvchilar geometrik bilimlari sifati takomillashtirishga muhtoj. Lekin buning amalga 
oshishi uchun hamma narsadan ham avval yaxshi tayyorlangan o’qituvchi kerak. 
O’qituvchining vazifasi – dars jarayonida turli ta’lim texnologiyalaridan foydalangan 
holda, mavzu mazmunini o’quvchining yosh xususiyatlariga mos holda tushuntirib 
berish. Bundan tashqari, geometrik jihatdan savodli o’qituvchi boshlang’ich 
matematika kursida yangi geometrik mazmun kiritish sharoitida juda ham keraklidir. 
Bu holat, ayniqsa, bugun har qachongidan ham muhim. Bola geometrik jihatdan to’g’ri 
fikrlab, darsda uni ifodalab bera olishi shart. Geometrik materialni o’rgatishning asosiy 

---