Theory and analytical aspects of recent research

THEORY AND ANALYTICAL ASPECTS OF RECENT RESEARCH 
International scientific-online conference 
Part 9, Issue 1: NOVEMBER 9
th
2022
~ 135 ~ 
www.interonconf.com
 
kelinadi: “Shakllar kattami kichikmi har doim ularning burchagiga qarab ularning 
qanday shakl ekanligini topamiz,ya’ni burchaklarini sanaymiz. Ular nechta bo’lsa o’sha 
shaklga burchaklari sonini qo’yib yoniga burchak so’zini qo’shib aytamiz”. 
Masalan 4-bob 8-dars 2-topshiriqda keltirilgan masalaga e’tiborimizni qarataylik. 
Shaklni oldindan qo’g’ozdan qirqib tayyorlab qo’yishimiz lozim. Keyin qaychi 
yordamida belgilangan chiziqdan qirqib katta uchburchak kichkina uchburchak, 
hamda to’rtburchak hosil bo’lganini ko’rsatish lozim. 2-shaklni ham oldin tomonlarini 
sanattirib qanday shakl ekanligi so’raladi. “O’quvchilar qo’limdagi shakl qanday shakl?” 
“ Beshburchak”. Keyin belgilangan joyidan qirqib : “Qanday shakllar hosil bo’ldi?” 
O’quvchilar darhol hosil bo’lgan shakllarning burchaklarini sanashadi va javob 
berishadi:”Oltiburchak va uchburchak”. Shu tariqa bajartirish mumkin. Yoki har bir 
o’quvchi o’zi mustaqil qirqib bajarsa ham maqsadga muvofiq bo’ladi. 
Simmetriya mavzularida ham eng maqsadga muvofiq ish ko’rgazmalar orqali 
amaliy ravishda o’quvchining o’ziga his qildirib bajartirish. Masalan: 4-bob 12-dars 4-
topshiriqda har bir berilgan shaklni yoki rasmni buklab ko’rsatish, haqiqatdan ham 
ustma-ust tushyaptimi yoki yo’qligini amaliy ravishda ko’rish lozim. 
Simmetrik 
shaklmi? 
1-shakl. Buklasak teng ikkiga bo’linadi va ustma-ust tushadi 
2-shakl. Buklasak teng ikkiga bo’linadi va ustma-ust tushadi. 

---

THEORY AND ANALYTICAL ASPECTS OF RECENT RESEARCH 
International scientific-online conference 
Part 9, Issue 1: NOVEMBER 9
th
2022
~ 136 ~ 
www.interonconf.com
 
3-shakl. 4-shakl 5-shakl. 
Demak, topshirig’imizda hamma shakllar simmetrik. Chunki hammasi 
buklaganimizda ustma-ust tushadi va 2 ta bir xil shaklni hosil qiladi. Bularning 
hammasini o’quvchi o’z qo’li bilan bajarishi va aynan shu jarayonni o’z ko’zi bilan 
guvohi bo’lishi kk. 
Bundan tashqari bir xil ko‘pburchaklarning o‘zidan (bir qancha kvadratlar, to‘g‘ri 
to‘rtburchaklardan, uchburchaklardan va boshqa figuralardan) bir vaqtning o‘zida har 
xil predmetlar, yani uychalar, archa, parovoz, qayiqcha, odamcha va hokazo 
predmetlarni tuzishni talab qiladigan mashqlarni ham bolalar katta qiziqish bilan 
bajaradilar. Yuqoridagi mashqlarning barchasi o’quvchilarda geometrik bilimlar 
nafaqat matematika fanida, balki hayotda ham katta ahamiyat kasb etishi haqidagi 
tasavvurni hosil qilishi kerak. Bunday geometrik topshiriqlar o’quvchilarning fikrlash 
doirasi va tasavvurini kengaytirishga xizmat qiladi.