Tijorat banklarida islom darchalarini tashkil etilishining istiqbollari Tayyorladi: Sirojiddinov Shukrullo

Tijorat banklarida islom darchalarini tashkil etilishining istiqbollari

Tayyorladi: Sirojiddinov Shukrullo

Islomiy moliya shariat deb nomlanuvchi Islom qonunlari tamoyillariga muvofiq ishlaydigan moliyaviy tizimni anglatadi. Bu foizlarni taqiqlaydi (sudxo'rlik) va axloqiy va ijtimoiy mas'uliyatli moliyaviy operatsiyalarni targ'ib qiladi. An'anaviy foizlarga asoslangan kreditlash o'rniga, Islomiy moliya shariat tamoyillariga mos keladigan moliyaviy mahsulotlarni yaratish uchun foyda taqsimoti, aktivlar bilan ta'minlangan moliyalashtirish va xatarlarni taqsimlash mexanizmlari kabi turli tuzilmalardan foydalanadi.

• Islomiy moliya shariat deb nomlanuvchi Islom qonunlari tamoyillariga muvofiq ishlaydigan moliyaviy tizimni anglatadi. Bu foizlarni taqiqlaydi (sudxo'rlik) va axloqiy va ijtimoiy mas'uliyatli moliyaviy operatsiyalarni targ'ib qiladi. An'anaviy foizlarga asoslangan kreditlash o'rniga, Islomiy moliya shariat tamoyillariga mos keladigan moliyaviy mahsulotlarni yaratish uchun foyda taqsimoti, aktivlar bilan ta'minlangan moliyalashtirish va xatarlarni taqsimlash mexanizmlari kabi turli tuzilmalardan foydalanadi.

Mordor Intelligence ma’lumotlariga ko'ra, so'nggi yillarda Islomiy moliyasi o'sib bormoqda, shariatga mos moliya institutlari tomonidan boshqariladigan aktivlar 2022-yildayilda 4.2trln. (2015-yildan beri 93% oshgan). S & P Global Ratings 2023-yilda taxminan 10% o'sishni bashorat qilmoqda va aktivlar 2026-yilga kelib $6trln.ga yetishini tahmin qilmoqda.

• Mordor Intelligence ma’lumotlariga ko'ra, so'nggi yillarda Islomiy moliyasi o'sib bormoqda, shariatga mos moliya institutlari tomonidan boshqariladigan aktivlar 2022-yildayilda 4.2trln. (2015-yildan beri 93% oshgan). S & P Global Ratings 2023-yilda taxminan 10% o'sishni bashorat qilmoqda va aktivlar 2026-yilga kelib $6trln.ga yetishini tahmin qilmoqda.

Dunyo Moliya bozorining hozirgi holati

Islom moliyasining jahonda tutgan o’rni

• Islom moliyasi dastlab rivojlanishi 1965-yillarga borib taqaladi.
• Ananaviy moliya esa qariyb 200 yil davomida shakllanib kelmoqda.

	Yiilik o’sish
Islom moliyasi	15%
Anaviy moliya	7%

Nega Islom moliyasining ulushi kam?

20008-

20008-

2008-yil

Financial bubble

Afzalligi zararni bo’lishadi
NEGA LONDON?
Flexible law system

Islom banklari diniy muassasa emas

Islom banklari diniy muassasa emas

ISLOM MOLIYASI O’ZBEKISTONDA

• 2023-yil O’zbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan online so’rovnoma tashkil etildi va ularda 5000 ta jismoniy shaxs va 2000 ta yurdik shaxslar ishtirok etdi. Jismoniy shaxslarning 56%, yuridik shaxslarning 38% diniy e’tiqodi sabab banklarda kredit olmasligini keltirib o’tgan. Ularning 60-70% agar islom moliyasi asosida banklardan kredit ajratilsa kredit olishliklarini keltirib o’tishgan.

ISLOM MOLIYASI BEGONA TUSHUNCHA EMAS

• Islom moliyasi keng ma’noda O’zbekistonda ishlab turibdi. Fuqarolik kodeksiga ko’ra shartnomalarning erkinligiga ko’ra shartnomalar tuziladi.
• Tor ma’noda Islom moliyaviy muassasalari uchun qonun loyihasi ishlab chiqilmoqda.

QONUN LOYIHASIdAgi TAKLIFLAR!

• Litsenziya
• Markazlashgan va markazlashmagan shar’iat kengashi
• Shar’iat kengashi uchun mutaxasislar yetishmasligi
• Murobaha asosida kredit berilgandagi soliq imtiyozi va javobgarlik huquqi (qabz)
• Islomiy atamasining suiste’mol qilinishini oldini olish
• Asl qoida shuki aksi isbotlanmguncha halol

KADRLAR MASALASI YETARLIMI

• KADRLAR MASALASI YETARLIMI

QANDAY MUTAXASIS BO’LAMAN

QANDAY MUTAXASIS BO’LAMAN

AHOLINING ISHONCHI BORMI
KENGROQ MA’NODAGI ISLOM MOLIYASI