Tijorat banklarini qimmatli qogozlar bilan amalga oshiriladigan emission operatsiyalari

 
8-rasm. Investorlar kesimida birja aylanmasining tarkibi
13
 
Ma’lumotlardan ko‘rinadiki yillar davomida birja aylanmasidagi investorlar 
ulushi keskin o‘zgapishlarga ega. Bu investorlarning bozordagi talab va taklifi 
asosida shakllantirilgan. Birja aylanmasida 2017 yil aprel holatiga jismoniy 
shaxslar 84,1 foizni tashkil etib eng yirik investorlik o‘rnini mustahkamlangan 
bo‘lsa, sug‘urta tashkilotlari 14,0 foizni tashkil etib, o‘tgan yilga nisbatan birja 
aylanmasi tarkibidagi ulushini oshganligini ko‘rishimiz mumkin. Birja 
aylanmasida boshqa yuridik shaxslarning ulushi 1,9 foizni tashkil etdi. 
Mamlakatimiz qonunchiligi hamda soliq tizimidagi o‘zgarishlar va 
yaratilgan imtiyozlar samarasida jismoniy shaxslarning birja aylanmasidagi ulushi
ortib borganini ko‘rishimiz mumkin. 
Qonunchilikka ko‘ra, O‘zbekiston tijorat banklari qimmatli qog’ozlar 
bozorida investor, emitent, broker va dilerlar sifatida faoliyat yuritadilar. Birinchi 
funksiyani ular foyda olish va aktivlarini diversifikatsiya qilish maqsadida 
13
 
www.uzse.uz
 sayti ma’lumotlari asosida tayyorlandi.

---

37 
akkumilyatsiya operatsiyalari orqali jalb qilingan mablag‘larini yuqori likvidli va 
daromadli bo‘lgan turli qimmatli qog‘ozlarni sotib olish jarayonida amalga 
oshiradi. Ustav kapitalini shakllantirish uchun aktsiyalar emissiya qilish orqali esa 
emitent sifatida faoliyat olib boradi. Banklar o‘zlarining brokerlik ishlarini 
o‘zlarining brokerlik idoralari tarmog‘i orqali amalga oshiradilar. Bugungi kunda 
tijorat banklari qimmatli qog’ozlarning milliy bozorida o‘z mavqeiga ega. 
O‘zbekiston qimmatli qog’ozlar bozorida banklarning investitsiya institutlar 
sifatida faolligi bu faoliyat tijorat banklari uchun foydali va umuman olganda fond 
bozorida raqobatchilik muhiti faollashuviga yordam beradi, degan xulosaga olib 
keladi.