Tijorat banklarini qimmatli qogozlar bilan amalga oshiriladigan emission operatsiyalari

1-rasm. Qimmatli qog‘ozlar bilan amalga oshiriladigan operatsiyalar 
turlari.
6
 
Bankning 
qimmatli 
qog‘ozlar bilan amalga oshiradigan barcha 
operatsiyasidan bosh maqsad – bu foyda olishdir. Bu maqsad bir qator omillar 
bilan cheklanadi: 

risk ehtimoli; 

vaqtlar cheklovi; 
6
Nosirov E.I. “Qimmatli qog‘ozlar bozorida tijorat banklarining rolini oshirish masalalari”. 
Avtoreferat i.f.n. O‘zb.RBMA-T. 2003 yil 25-bet.
Tijorat banklari qimmatli qog’ozlar bilan quyidagi 
operatsiyalarni amalga oshirish mumkin 
Qimmatli qog’ozlarni emissiya qilish(aksiyalar, depozit 
sertifikatlari, obligatsiyalar va boshqa qimmatli qog’ozlar 
chiqarish) 
Qimmatli qog’ozlar sotib olish 
Qimmatli qog’ozlar sotish 
Qimmatli qog’ozlar saqlash 
ishonchli (trast)operatsiyalarini bajarish 
Mablag’lar jalb qilish va joylashtirish 
Qimmatli qog’ozlarni boshqarish 
Mijozlarni topshirig’iga binoan boshqa operatsiyalarni amalga 
oshirish 

---

14 

portfel likvidligiga talablar; 

soliq bilan bog‘liq omillar. 
Bankning investitsiya strategiyasi maqsadlarni uyg‘unlashuvi asosida 
yaratiladi. Ya’ni: 
- qimmatli qog‘ozlar emissiyasi asosida an’anaviy investitsiya faoliyati uchun 
qo‘shimcha pul mablag‘larini jalb qilish; 
- mablag‘larni qimmatli qog‘ozlarga investitsiyalashdan bankka to‘lanadigan 
foizlar va divedendlar hamda qimmatli qog‘ozlarni kurs bo‘yicha qiymati o‘sishi 
hisobiga foyda olish; 
- bank ta’sir ko‘rsatish doirasini raqobatni kengaytirish hamda korxonalar va 
tashkilotlar jamg‘armasida qatnashish hisobiga mijozlarni jalb qilish; 
- bankni likvid mablag‘lariga qo‘yilmalar daromadligini ta’minlagan holda 
likvidlikni kerakli zahirasini ushlab turish; 
- qonunchilik bilan ruxsat etilgan qo‘shimcha xizmatlarni amalga oshirishdan 
foyda olish. 
Tijorat banklari qimmatli qog‘ozlar bo‘yicha investitsiya portfelini 
shakllantirishda quyidagilarga e’tibor berishlari kerak: 
1. Qo‘yilmalarning xavfsizligi (investitsiyalarni jamg‘arma bozoridagi 
tebranishlarga mustahkamligi); 
2. Daromad olishning barqarorligi; 
3. Qo‘yilmalarning likvidligi, ya’ni ularni tovarni (bajarilgan ish, xizmat)ni 
tezkor sotib olishda qatnashishga qobiliyatliligi yoki tezkor va yo‘qotishlarsiz naqd 
pulga aylanishi. 
Tijorat banklari qimmatli qog‘ozlar bozorida investitsiya faoliyatini tashkil 
etishda quyidagi asosiy tamoyillarga amal qilishi lozim: 
- mutaasiblik tamoyili; 
- qo‘yilmalarni diversifikatsiyalash tamoyili; 
- yetarli darajada likvidlilik tamoyili; 
- risklarni xedjirlash; 

---

15 
- emitetlarning shaffofligini ta’minlash tamoyili.