Tijorat banklarining depozit siyosatini takomillashtirish istiqbollari

“Халқаро молия ва ҳисоб” илмий журнали. №5, октябрь, 2020 йил.      ISSN: 2181-1016

 

 

 

8 

 

omonatchilar guruhlari bo‘yicha ham shakllantirilishi mumkin;  

ikkinchidan,  depozit  summasining  muddatidan  oldin  qaytarib  olinishining 

tortilgan ehtimoli (WPEW) va depozit summasining muddatidan oldin birinchi marta 

qaytarib  olgunga  qadar  o‘tgan  kunlarning  o‘rtacha  tortilgan  sonini  (WANDEW) 

ifodolovchi  indikatorlar  juftligida  yuzaga  kelgan  holat  (ko‘satkichlar  darajasi)  yirik 

omonatlar  bo‘yicha  shartnomalarning  istiqboliga  jiddiy  ta’sir  o’tkazadi.  Mazkur 

ko‘rsatkichlar  yirik  omonatchilar  yoki  o‘zaro  aloqador  omonatchilar  guruhini  tahlil 

etishda foydalidir; 

uchinchidan,  taklif  etilgan  indikatorlar  masumiy  o‘zgarishlar  yoki  iqtisodiy 

vaziyatning  yomonlashuvi  yoxud  favqulodda  holatlar  ta’siri  ostida  depozitlar 

hajmining  kamayib  borish  tendentsiyalarini  tezkorlik  bilan  aniqlash  imkoniyatini 

beradi. Salbiy tendentsiyalar aniqlanganda tijorat banki likvidlilik pozitsiyasini saqlab 

qolish,  shuningdek,  iqtisodiy  normativlarga  rioya  qilinishi  ta’minlash  borasida 

tegishli chora-tadbirlarni shakllantirishda ushbu ko‘satkichlar qo‘llanilishi mumkin. 

Tijorat  banklari  depozit  siyosatining  samaradorligini  baholash  bo‘yicha 

yuqoridagi  jadvalda  keltirilgan  koeffitsientlar  tahlil  etilayotgan  bank  faoliyat  olib 

borayotgan  muhit,  uning  hajmi  va  faoliyatining  ustuvor  yo‘nalishlariga  qarab 

kamaytirilishi  yoki  qo‘shimcha  ko‘rsatkichlar  bilan  to‘ldirilishi  mumkinligi 

S.V.Rikov tomonidan alohida qayd etilgan.  

Ilmiy maqolamiz doirasida tahlil etilgan va boshqa olimlar hamda mutaxassislar 

tomonidan  bildirilgan  fikr  va  mulohazalar,  shuningdek,  jahon  banklari  amaliyotida 

tijorat 

banklari 

depozit 

siyosatining 

samaradorligini 

baholash 

bo‘yicha 

qo‘llanilayotgan uslubiyatlar va ko‘rsatkichlar majmuasini o‘rganish asosida depozit 

siyosatining  samaradorligini  baholash  indikatorlarini  chiqishga  harakat  qilamiz.  Shu 

o‘rinda  qayd  etish  lozimki,  koronavirus  pandemiyasiga  qarshi  chora-tadbirlarning 

amalga  oshirilishi  ko‘plab  salbiy  holatlar  bilan  bir  qatorda  jismoniy  va  yuridik 

shaxslarning  omonatlari  hajmining  kamayib  borishiga  olib  keldi.  Bu  jarayon 

banklarning depozit bazasining kuchsizlanishiga olib kelmoqda.