Tikuv buyumlari texnologiyasi nazariy asoslari

---

1-Ma`ruza (2 soat) 
Mavzu: “Tikuv buyumlari texnologiyasi nazariy asoslari” fanining kirish
Reja 
1. Kirish. Namangan viloyatida yengil sanoatning rivojlanishi 
2. Fanining predmet va vazifasi 
Foydalanilgan adabyotlar 
1. N.N.Nabidjanova., M.A.Rizametova., D.X.Rayimberdiyeva., R.A.Ergasheva 
“Tikuv buyumlari texnologiyasi” o`quv qo`llanma. Namangan-2020 yil. 230 bet. 
2. J.S.Ergashev., N.N.Nabidjanova., R.S.Hojimatov., D.Adilova “Trikotaj 
mahsulotlarini ishlab chiqarish texnologiyasi” o`quv qo`llanma. Toshkent-2013 yil. 
220 bet. 
3. Rasulova M.K., Isroilova B.G., Asadullayeva M.A. Kiyim ishlab chiqarish 
texnologiyasi. O’quv qo’llanma. T., 2014 y. 
4. J.S.Ergashev., N.N.Nabidjanova., Maqsudov N.B., Raimberdiyeva D., 
Ergasheva R “Tikuv buyumlari texnologiyasi” darslik. Namangan-2023 yil. 260 
bet. 
5. Самарходжаев Х.Х. Тикувчилик корхоналарининг ускуналари. Ўқув 
қўлланма. Т. “Ўзбекистон”. 2001й.
Tayanch so`z va iboralari: tadbirkorlik sub'ektlar, chora-tadbirlar, to`qimachilik 
va tikuv-trikotaj sanoati, ehtiyoj, buyum, maqsad, vazifa.
Iqtisodiyotda ma'muriy-buyruibozlikka asoslangan boshqaruv tizimidan mutlaqo 
voz kechilib, bozor iqlohatlari bosqichma-bosqich amalga oshirilgani va pul-kredit 
siyosati puxta o`ylab olib borilgani makroiqtisodiy barqarorlikni, iqtisodiyotning 
yuqori sur'atlar bilan o`sishini, inflyasiyani prognoz ko`rsatkichlari darajasida saqlab 
qolishni ta'minladi hamda kichik biznes va xususiy tadbirkorlik, fermerlik рarakatini 
rivojlantirish uchun keng imkoniyatlar va qulay sharoitlar yaratilishiga xizmat qildi 
[1]. 

---

2017 yilning 1 yanvaridan boshlab tadbirkorlik sub'ektlari faoliyatini rejadan 
tashqari tekshirishlar va jinoyat ishlari doirasidagi muqobil - "встречный" 
tekshirishlar bekor qilindi. Bu tadbirkorlar faoliyatiga aralashish va ularga bosim 
o`tkazish holatlarini keskin kamaytirish imkoniyatini berdi.
Bundan tashqari, tadbirkorlik sub'ektlari uchun javobgarlik choralarini 
yengillashtirish va ayrim hollarda umuman bekor qilish, ruhsat berish tartib 
qoidalarini soddalashtirish, biznes yuritishdagi turli harajatlarni keskin qisiartirish va 
boshqa keng ko`lamli chora-tadbirlar, hech shubiasiz, xususiy mulk va 
tadbirkorlikning yanada jadal rivojlanishi uchun muhim turtki beradi. 
Yurtimizda tadbirkorlik ishlarini yangi bosqichga ko`tarish maqsadida yaqinda 
qabul qilingan Farmon bilan tadbirkorlik faoliyatining jadal rivojlanishini 
ta'minlashga, xususiy mulkni har tomonlama himoya qilishga va ishbilarmonlik 
muhitini sifat jihatidan yaxshilashga doir kompleks chora-tadbirlar dasturi 
tasdiqlandi. 
Farmonga muvofiq, 2017 yilning 1 yanvaridan boshlab tadbirkorlik sub'ektlari 
faoliyatini rejadan tashqari tekshirishlar va jinoyat ishlari doirasidagi muqobil 
tekshirishlar bekor qilinadi.
Bu tadbirkor faoliyatiga aralashish va ularga bosim o`tkazish holatlarini keskin 
kamaytirish imkonini beradi.
Bundan tashqari, tadbirkorlik sub'ektlari uchun javobgarlik choralarini 
yengillashtirish va ayrim hollarda umuman bekor qilish, ruxsat berish tartib-
qoidalarini soddalashtirish, biznes yuritishdagi turli xarajatlarni keskin qisqartirish 
va boshqa keng ko`lamli chora-tadbirlar, hech shubhasiz, xususiy mulk va 
tadbirkorlik yanada jadal rivojlanishi uchun muhim turtki beradi.
2017-2021 yillarda to`qimachilik va tikuv-trikotaj sanoatini yanada rivojlantirish 
bo`yicha chora-tadbirlar dasturiga muvofiq, yaqin besh yilda yuqori qo`shimcha 
qiymatga ega bo`lgan to`qimachilik va tikuv-trikotaj mahsulotlari ishlab chiqarishni 
ko`paytirish bo`yicha umumiy qiymati 2 milliard 247 million dollar bo`lgan 140 ta 
investisiya loyihasi amalga oshirildi.

---

Ana shu loyihalar hayotga tadbiq etilishi natijasida mamlakatimizda 
to`qimachilik va tikuv-trikotaj mahsulotlari ishlab chiqarish hajmi 2,2 marta 
ko`paydi. 
Keyingi besh yilda Namangan viloyatining yalpi hududiy mahsuloti 1,7 barobar 
oshib, unda sanoat sohasining ulushi 16,7 foizga yetdi. Shuningdek, Namangan 
viloyatida yaqin besh yil davomida yangi ishlab chiqarish quvvatlarini yaratish, 
mavjudlarini modernizasiya qilish, texnik va texnologik jihatdan yangilash bo`yicha 
umumiy qiymati 2,4 trillion so`mlik 828 ta investisiya loyihasini amalga oshirish 
mo`ljallanmoqda. Bundan tashqari, kelgusi besh yilda yengil sanoat, charm-poyabzal 
va farmasevtika tarmoqlarida 1 trillion 565 milliard so`m sarmoya o`zlashtirilib, 
jami 353 ta investisiya loyihasi joriy etilishi rejalashtirilmoqda [2]. 
Hozirgi kunda jamiyatni demokratlashtirish va iqtisodiyotni bozor tamoillari 
asosida isloh qilishda, kichik korxonalarni loyihalash va qurish dolzarb masala 
hisoblanadi. Fanni o`rgatish tayyorlanayotgan mutaxassislarda aniq sohada ishlab 
chiqarishdagi ijodiy faoliyati uchun kerakli chuqur bilimlarni shakllantirishga 
qaratilgan. 
Yengil sanoat korxonalarida va kichik va o`rta biznes dizayn tashkilotlarida 
liboslar ishlab chiqarishning texnologik jarayonlari va ularni takomillashtirish 
yo`llari: turli materiallardan buyum tikish texnologik jarayoni kiyimlar sifatini 
baholash 
texnologik 
jarayonlarni 
kompleks 
mexanizatsiyalashtirish 
va 
avtomatlashtirish, buyum sermehnatliligini qisqartirish va manbaa tejash 
istiqbollari masalalarini qamraydi. 
"Tikuv buyumlari texnologiyasining nazariy asoslari" fani asosiy mutaxassislik 
fani hisoblanib, 2-3 semestrlarda o`qitiladi. Fan texnikani va fandagi yangiliklarni 
tikuv sanoatida yaratish va qo`llash haqidagi yangiliklarga asos bo`lib, bu fanni 
o`qitish magistrant talabalar tomonidan "Materiallarni konfektsiyalash", "Badiiy 
loyihalash", "Tikuv buyumlarini loyihalashning nazariy asoslari", "Dizayn 
nazariyasi va metodologiyasi" kabi fanlardan olgan bilimlarga asoslanadi. 

---

Fanni o`qitishdan asosiy maqsad – tikuv va trikotaj korxonalarida kiyim 
tikish usullari, ustki kiyim tikish texnologiyasi asoslari, texnologik jarayonlarni 
loyihalash bo`yicha yo`nalish profiliga mos bilimlar darajasi bilan 
ta`minlashdir.
Ushbu maqsadga erishish uchun fan talabalarni nazariy bilimlar, amaliy 
ko`nikmalar va jarayonlarga uslubiy yondashuv hamda ilmiy dunyoqarashini 
shakllantirish vazifalarini bajaradi.
Nazorat savollari 
1. 2017-2021 yillarda to`qimachilik va tikuv-trikotaj sanoatini yanada 
rivojlantirish bo`yicha qanday chora-tadbirlar dasturi ishlab chiqildi? 
2. “Tikuv buyumlar texnologiyasining nazariy asoslari” fanini o`rganishdan 
asosiy maqsad nima? 
3. Hozirgi kunga kelib Namangan viloyatida nechta yengil sanoat ishlab 
chiqarish korxonalari faoliyat olib bormoqda?