Tilshunoslik haqida umumiy ma’lumot. Tilshunoslik. Tilning paydo bo‘lishi

Tilshunoslik haqida umumiy ma’lumot.

1. Tilshunoslik. Tilning paydo bo‘lishi

2. Milliy til, adabiy til, sheva va lahjalar

3. O‘zbek tili taraqqiyoti, Geneologik va morfologik tasnifi

FERDENANT DE SOSSYUR TILSHUNOSLIK FANINING ASOSCHISI

Til kishilar o’rtasidagi aloqa quroli. Til kishilarning bir biri
bilan fikr almashishini, turli munosabatlarda bo’lishini ta’minlaydi.
Til madaniy, tarixiy va ijtimoiy hodisadir. Uning tarixiyligi jamiyatning
paydo bo’lishiga borib taqaladi; madaniyligi jamiyat madaniyatini
aks ettiradi; ijtimoiyligi esa jamiyat a’zolari uchun xizmat qiladi.
Til belgilar tizimidan iborat.
Bu belgilar harflar va tovushlarni taqazo etadi.

TILNING PAYDO BO‘LISHI HAQIDA YUNONISTON FAYLASUFLARI

Demokrit
Anomalistlar
Platon Anologistlar

TILNING PAYDO BO‘LISHI HAQIDA YUNONISTON FAYLASUFLARI

Til ilohiy kuch tomonidan yaratilgan degan fikrni ilgari surishgan.
Til inson tomonidan yaratilgan degan fikrni ilgari surishgan.

TIL + JAMIYAT + TAFAKKUR

TILNING PAYDO BO‘LISHI HAQIDA 4 NAZARIYA
Ovozga taqlid nazariyasi
Undovlar nazariyasi
Mehnat hayqiriqlari nazariyasi
Ijtimoiy kelishuv nazariyasi

TIL + JAMIYAT + TAFAKKUR

Tilshunoslikning boshqa
fanlar bilan aloqasi
Fiziologiya
Anatomiya
Kimyo
Kibernetika
Fizika
Mantiq
Matematika
Falsafa
Adabiyot
Tarix

TIL VA NUTQ ANTINOMIYASI

TIL	NUTQ
Umumiylik: Til jamiyat uchun xizmat qiladi	Xususiylik: Nutq ayrim shaxs mahsuli
Imkоniyat: Til munosabat asosi	Vоqеlik: Nutq munosabat ifodasi
Tаyyorlik: Til inson xotirasida avvaldan mavjud bo‘ladi	Hоsilаlik: Nutq har bir shaxs faoliyatida namoyon bo‘ladi
Mаjburiylik: Til qat’iy, turg‘un hodisa	Iхtiyoriylik: Nutq o‘zgaruvchan harakatdagi hodisa
Tilning hajmi noaniq	Nutqning hajmi aniq: u dialog, monolog

MILLIY TIL SHAKLLANISHI
URUG‘
QABILA
QABILALAR ITTIFOQI
XALQ
Hozirgi o‘zbek tili XX asr
Eng qadimgi turkiy til V asrgacha
Qadimgi turkiy til X asrgacha
Eski turkiy til XI-XIII asr
Eski o‘zbek tili XIV-XIX asr
Yangi o‘zbek tili
XIX asrning 20-yillari

PIKTOGRAFIK YOZUV

Piktografik yozuv mill.avv V mingyilliklarda shakllangan. Piktografik lotincha pictus-rasm, su’rat; yunoncha grapho-yozaman so’zlaridan olingan bo’lib, rasm yozaman degan ma’noni bildiradi. Bu yozuv turini rasmli yozuv yoki piktogrammalar deb ham nomlash mumkin.

HOZIRGI PIKTOGRAFIK YOZUV

Piktografik yozuv
Piktogramma
bevosita predmetning sxematik shaklini aks ettiruvchi shartli belgidir.
Piktografik yozuvda aytilmoqchi bo'lgan narsaning tashqi su'rati chiziladi.
Logografik yozuv
Logogramma
bevosita predmet shakli bo’lmay, u so’z ma’nosini aks ettiruvchi shartli belgidir.
Logografik yozuvda aytilmoqchi bo'lgan narsaning ma'nosini tushuntiruvchi su'rati chiziladi.