Tiristorni o’rganish (Silicon-controlled rectifier

 Tiristorni ochish va yopish. TiristorV
AK
>0 va (+) boshqaruv impuls toki bilan 
ochilgan bo’lsa, t’tkazuvchan holatda bo’ladi va keyin u bu holatni boshqaruv 
elektrodidagi impuls tokisiz ham saqlaydi. To’g’ri o’tish kuchlanishi 1-3 V orasida 
bo’lganida anod-katoq yo’nalishida tok kamayadi. Triristor boshqaruv elektrodiga 
impuls berilmaganda ham quyidagi hollarda ochilishi mumkin va bunday holatni 
bartaraf qilish zarur. 
V
AK
>V
BC
bo’lib, anodga katta kuchlanish berilgan bo’lsa. 
Anod va katod orasidagi kuchlanish o’zgarishi quyidagi me’yordan katta bo’lsa 
. 
Tiristor harorati ruxsat etilgan haroratdan yuqori bo’lsa. 
Ichki p-n o’tishlarga yorug’lik tushsa. 

---

Tirirstor boshqaruv elektrodi toki bilan ishga tushiriladi, ammo uning teskari 
toki bilan berkilmaydi. Tiristorni berkitish uchun anod toki nol bo’lishi kerak yoki 
unga teskari kuchlanish berilishi lozim. Boshqacha aytganda, tiristor anod va katod 
orasidagi potensial ishorasini o’zgartirish yoki anod potensialaini kamaytirish orqali 
o’tkazuvchan holatdan chiqarilishi mumkin.
Tajribani o’tkazish tartibi. 
 
Quyidagi rasmda keltirilgan zanjirni yig’ing va tiriristorni boshqarish bo’yicha 
mashqlarni bajaring. 
9.3-Rasm. Tiristorni (SCR) boshqarish zanjiri 
 
1) Ta’minlash manbaidan 9V DC bering. 
2) Kalitni uzing (OFF). 
3) VR kuchlanishni teskari uzish yo’nalishiga to’g’rilang, LED holatini 
kuzating va yozib oling. 
LED holati:
4) Raqamli voltmetrdan (DVM) foydalanib kirish tokini o’lchang va qayd 
qiling. Shu vaqtdagi tiristor holatini ham qayd qiling.
Tiristordan oqayotgan tok (a-b): [A] 
Tiristor holati:
5) VR nisbat ko’rsatkichi aylanishi yo’nalishida burang, LED holatini kuzating 
va qayd qiling. 
LED status:
6) DVM dan foydalanib kirish tokini o’lchang va yozib oling. Shu vaqtdagi 
tiristor holatini ham qayd qiling. 
Tiristordan o’tayotgan tok (a-b): [A]. 
Tiristor holati:

---

7) VR ni soat strelkasiga teskari yo’nalishda burang. 
8) Kalitni qo’shing (ON). 
9) DVM dan foydalanib tiristordagi to’g’ri o’tish kuchlanishini o’lchang va 
yozib oling. Tiristor (SCR) to’g’ri o’tish kuchlanishi (b-c): [V] 
10) Tiristordan chiqadigan kuchlanishni oshirish uchun VR ni soat strelkasi 
bo’ylab burang. 
11) DVM dan foydalanib triristordan o’tuvchi to’g’ri o’tishdagi kuchlanishni 
o’lchang va uni V (b-c) nuqtalar o’rniga yozing: [V] 
 
Baholash tartibi. 
 
Mezon 
Baholash turlari 
To’liq Yaxshi Qoniqarli Yomon Jami 
 
Natijalarni 
baholash 
(80 ball) 
Asboblardan 
foydalanish 
40 
Savollarga 
javoblar 
40 
Ishlash 
jarayonini 
baholash 
(20 ball) 
Uskunalarni 
ishlatish 
8 
Ishga 
munosabati 
7 
Vaqt 
Vaqt bo’yicha 
talab 
5 
Umumiy ball 
100