Tizimli dasturiy ta’minot

Grammatikalar.

Garmmatika deb tilni aniqlovchi matematik tizimni tushunamiz.

Grammatikani berish orqali biz tilni tashkil etuvchi zanjirlar to’plamini qurish tartibini belgilab beramiz.

Formal tillarda grammatika asosini “keltirib chiqarish” qoidalari tashkil etadi.

Qoida—simvollar zanjirlariningtartiblangan juftligi (α,β) dir.

Qoidalarda zanjirlarning o’rni muhim, shu sababli qoidalar αàβ shaklida yoziladi va bu yozuv “α zanjir β zanjirni hosil qiladi” yoki “β ta’rifga ko’ra α dir” ma’nosida tushuniladi. Shuningdek, αàβ yozuvda α qoidaning chap tomoni β esa o’ng tomoni deyiladi.

Algoritmik tillarning grammatikasi esa ikki xil qoidadan tashkil topadi:

1. 
   Tilning sintaksis konstruksiyalarini aniqlovchi qoidalarni oson formallashtirish mumkin.
   

Tilning sintaksis cheklovchilarini aniqlovchi qoidalar. Odatda noformal tarzda ifodalanadi. Shu sababli ixtiyoriy dasturlash tilining tavsifi 2 qismdan tashkil topadi.

Oldin tilning konstruksiyalarini qurish qoidalari formal tarzda keltiriladi, so’ngra tilning semantik cheklovlari tabiy tildan fioydalanilgan holda tavsiflanadi.

Formal tarzda grammatika G (VT, VN, P, S) ko’rinishdagi to’rtlik sifatida aniqlanadi.

Bu yerda

VT-terminal simvollarning chekli to’plami |VT<∞|

VN-noterminal simvollarning chekli to’plami |VN<∞|

P-grammatikaning qoidalari (keltirib chiqarish, hosil qilish qoidalari) to’plami |P<∞|

Qoidalar αàβ shaklida bo’lib, αЄ(VUVN)⁺ ,βЄ(VTUVN)^*

S-grammatikaning boshlang’ichsimvoli SЄVN)

Terminal va noterminal simvollar alfavitlari o’zaro kesishmaydi. Bu grammatikadagi har bir simvol yoki terminal simvol bo’lishi lozimligini anglatadi. V=VT/VN grammatikaning to’liq alfaviti deyiladi.