Tmi. “Bank ishi” kafedrasi

TMI. “Bank ishi” kafedrasi

• TMI. “Bank ishi” kafedrasi
• “Bank ishi” fani
• Pul va banklarning nazariy asoslari
• Ma'ruza (2 soat)
• 9-mavzu:
• Pul islohotlari

Ma'ruza rejasi

• 1. Pul islohoti tushunchasi
• 2. Pul islohotini amalga oshirish shart-sharoitlari
• 3. Pul islohotini amalga oshirish usullari

1. Pul islohoti tushunchasi

• Pul islohoti – bu davlat tomonidan pul muomalasini tartibga solish va pul tizimini mustahkamlash maqsadida amalga oshiriladigan chora-tadbirlar yig‘indisidir.

1. Pul islohoti tushunchasi

• Pul islohotini amalga oshirishning zarurligi:
• 1. Yangi davlatning paydo bo‘lishi
• Sobiq SSSR o‘rnida 15 ta mustaqil davlat paydo bo‘ldi.
• (Rossiya, Ukraina, Belorussiya, Latviya, Litva, Estoniya, Ozarbayjon, Gruziya, Armaniston, Moldaviya, O‘zbekiston, Qozog‘iston, Tojikiston, Turkmaniston, Qirg‘iziston)
• Sobiq Yugoslaviya o‘rnida 7 ta mustaqil davlat paydo bo‘ldi.
• (Sloveniya, Bosniya va Gersegovina, Xorvatiya, Makedoniya, Kosovo, Serbiya, Chernogoriya)

Pul islohotini amalga oshirishning zarurligi:

• Pul islohotini amalga oshirishning zarurligi:
• 2. Inflyasiya ta'sirida pul muomalasini izdan chiqishi
• Germaniyada Birinchi jahon urushidan keyin giperinflyasiyani yuz berishi natijasida milliy valyuta keskin (1,6 trln. marta) qadrsizlandi. Bu esa, 1924 yilda pul islohotini amalga oshirish zaruriyatini yuzaga keltirdi.
• 1993 yilda inflyasiyaning yililk darajasi O‘zbekistonda 1000 (ming) foizdan oshdi.

Pul islohotini amalga oshirishning zarurligi:

• Pul islohotini amalga oshirishning zarurligi:
• 3. Yagona valyutaga asoslangan iqtisodiy hududning paydo bo‘lishi
• Hozirgi kunda yevrohududga 19 ta davlat a'zo.
• Naqd pulsiz yevro 1999 yil 1 yanvardan, naqd yevro 2002 yil 1 yanvardan muomalaga kiritildi.

Pul islohotini amalga oshirishning zarurligi:

• Pul islohotini amalga oshirishning zarurligi:
• 4. Milliy valyutaning kursini past darajada ushlab turish orqali eksportni rag‘batlantirishning zarurligi
• Masalan, Xitoy milliy valyutasining nominal almashuv kursini past ushlab turish orqali eksportni rag‘batlantirmoqda. Bu esa, AQSh, Yaponiya va Yevropa davlatlarining jiddiy e'tiroziga sabab bo‘lmoqda.

2. Pul islohotini amalga oshirish shart-sharoitlari

• Pul islohotini muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun quyidagi shart-sharoitlar bo‘lishi kerak:
• 1. Mamlakatda siyosiy barqarorlikning bo‘lishi
• 2. Tovarlar ishlab chiqarish hajmining o‘sish sur'atlariga ega bo‘lishi
• 3. Muomalaga ortiqcha pul chiqadigan kanallar yopiligan bo‘lshi (tabiiy monopoliyalar mahsulotlari va xizmatlari baholarining o‘sishi, davlat byudjeti defisitining ortishi va h.k.)
• 4. Milliy valyuta kursining barqarorligi.

3. Pul islohotini amalga oshirish usullari

• 1. Denominasiya
• 2. Nullifikasiya
• 3. Deval'vasiya
• 4. Reval'vasiya

Tavsiya etilayotgan adabiyotlar

• 1. Bankovskoe delo: uchebnik. Pod red. O.I. Lavrushina. – M.:KNORUS, 2016.
• 2. Frederic S. Mishkin. The Economics of Money, Banking, Financial markets. Seventh Edition. – Boston, 2017.
• 3. Bank ishi. Darslik. Prof. T. Qoraliev tahriri ostida. Toshkent: IQTISOD-MOLIYA, 2016.