To sh k ent te m ir y o ‘l m u h a n d is L a r iin s t it u t I 4 A. E. O d IL x o ‘jayev qurilish materiallari 5340200 «Bino va inshootlar qurilishi»

(mm/yil)
Ball
1
mutloq chidamli
0,00
1 
dan kam
1
158

---

2
juda chidamli
0,001 dan 0,005 gacha 
0,005 dan 0,01 gacha
2
3
3
chidamli
0,01 dan 0,05 gacha 
0,05 dan 0,1 gacha
4
5
4
chidamliligl'past
0,1 dan 0,5 gacha 
0,5 dan 1,0 gacha
6
7
5
chidamliligi juda past
1,0 dan 5,0 gacha 
5,0 dan 10,0 gacha
8
9
6
chidamli emas
10,0 dan yuqori
10
10.5.2. M etallarni korroziyadan himoya qilish usullari
Metallami korroziyadan himoya qilishning quyidagi usullari mavjud.
a) metalining korroziyaga qarshi chidamliligini oshirish;
b) metall atrofidagi muhit agressivligini pasaytirish;
c) korroziyani himoya qilinuvchi metalldan boshqasiga o'tkazish.
Metalning korroziyaga qarshi chidamliligini oshirish uchun legirlash
q o ‘llaniladi. M uhitning agressivligini pasay tirish g a uning tarkibini 
o ‘zgartirish va namligini kam aytirish orqali erishiladi. Metallarni atrof- 
m uhit ta ’siridan him oyalovchi pardalar, m etall va m etall b o 'lm ag an 
qoplam alar bilan qoplash ham muhim ahamiyatga ega.
Himoyalovchi pardalarga oksidlangan va fosfatlangan pardalar, metall 
qoplam alar - rux, xrom, nikel, mis va boshqa m etallar bilan qoplash 
kiradi. Shuningdek, metall bo‘lmagan qoplam alar - bo'yoq, lok, emal va 
plastmassalar ham ishlatiladi.
- O ksid p len kasi - detallarni natriy ishqori, selitra va marganes 
perekisi qo ‘shilgan suvli qorishmada qaynatish y o ‘li bilan (oksidlash) hosil 
qilinadi. Bunda metallni oksidlanishdan saqlovchi, tem ir magnit oksididan 
tuzilgan to ‘q xavorang yoki qora rangli chiroyli plenka hosil bo‘ladi.
- Fosfat plen kasi -  buyumlarni fosfat kislotasi va tem ir ham da 
marganes tuzlari qo‘shilgan qorishmali vannada ishlov berish y o ‘li bilan 
hosil qilinadi.
- Tem ir va m arganesning fosforli nordon birikm asidan tuzilgan 
fosfat plenkasi och yoki to‘q kulrang boMib, atmosfera sharoitida va 600° 
haroratgacha qizdirilganda ham korroziyaga ju d a chidamli hisoblanadi.
- A ro/w //^o/j/a/n a-engko‘ptarqalganm etallqoplam asi hisoblanadi. 
Bu qoplamaning qattiqligi, yedirilishga va korroziyaga chidamliligi jud a 
yuqori, shuningdek, uzoqqa chidamli va yaltiroq xususiyatga ega.
- R u x bilan qoplash -  asosan to m b o p m etalln i atm o sfera 
korroziyasidan himoyalash uchun qo‘llanadi. Metallni dengiz suvi tasiridan 
him oyalash esa kadmiy bilan qoplash y o ‘li bilan amalga oshiriladi.
159

---