To sh k ent te m ir y o ‘l m u h a n d is L a r iin s t it u t I 4 A. E. O d IL x o ‘jayev qurilish materiallari 5340200 «Bino va inshootlar qurilishi»

174

---

L
mustahkam, chiroyli, rangli va shaffof bo‘ladi. Tabiiy yorug‘likni bir xilda 
taqsimlab, 80-65. fo izo ‘tkazadi. K am chiliklari-yonuvchan vanarxi baland.
Izotroplishishaplastiklar. M aydalangan shishatola asosida tayyorlana­
di. Egilish va cho‘zi[ishga m ustahkamligi o ‘zaro yaqin bo ‘lib, 200-21 0 
MPa ni tashkil qiladi.'^hishaplastning yangi turi, bu tangasim on shisha to ‘l- 
dirgichli shishaplastdir^Tangachalar materialning turli y o ‘nalishi bo‘ylab 
m ustahkam likni bir xilda ta ’m inlagani tufayli, fizik-m exanik xossalari 
bo'yicha ustundir. Tangasimon shisha, eritmadan tortib olingan, ingichka 
plyonkali shishani maydalab sindirish natijasida olinadi. Bu shisha elastik 
bo‘lib, mustahkamligi 1000 MPa, yorug‘lik o ‘tkazuvchanligi esa 92 foiz.
Yog‘och tolali va yog‘och qipiqli plitalar:
a) lign oplastiklar. B u m aydalab to lalan g an y o g ‘ochni q ism an 
gidrolizlash asosida tayyorlangan, sintetik bog‘lovchisizyog‘och plastiklar. 
U issiqlik izolyatsiyalovchi yaxshi material;
b) yog‘och tuklari yoki isitiladigan press-qoliplarda bosim ostida 
maydalash vafenolform aldegid smolalar asosida, turli shakldagi monolit 
buyumlar olinadi: podshipnik vkladish va vtulkalari, tishli g ‘ildiraklar va 
mashinalarning boshqa detallari. Bundan tashqari, bu sm ola asosida pol 
uchun plitalar va yelim langan em anli shpon qoplam alar olish m um kin. 
Ular maydalangan y o g‘ochlar asosida tayyorlanadi;
c) och rangli y o g ‘och tolali plitalar, mochevinaformaldegid smolasi 
asosida press kom pozitsiyani qizdirib presslashyo‘li bilan olinadi. Y og‘och 
qipiqli plitalar ham mochevinaformaldegid smolasi asosida tayyorlanadi. 
Uning shaffofligi tufayli y o g ‘ochning surati (strukturasi) saqlanib qoladi. 
M ustahkam ligiga k o ‘ra fenolform aldegid sm olasi asosidagi plitadan 
pastroq, biroq qurilishda keng qo‘llanadi;
d) sirti polimerli plyo‘nkali o ‘ta qattiq yog‘och tolali plitalar. Hajmiy 
o g ‘irligi 900-1200 kg/m 3, eskirishga, suvga chidamli va yediriluvchanligi 
kam b o ‘lgan x u su siy atlarg a ega. B unday plitalarning yuzasi rangli 
mustahkam emal bilan qoplangan yoki bo‘yalgan bo‘lishi mumkin. Juda 
qattiq yog‘och tolali plitalar turar jo y binolarining pollarini qurish uchun 
belgilangan. B unday plitalarning m ustahkam ligi egilishga - 50 M Pa, 
ishqalanishga chidamliligi esa - 0,06 g/sm2 ga teng;
e) lignin - furfurolli sm ola asosida va to ‘ldirgich sifatida qirqilgan 
kanop yoki y o g ‘och qirindisini, 150°S harorat v a Ъ-А M Pa bosim bilan 
issiqligicha presslash orqali ham plitalar olish mumkin. U lam i pardevor
175

---

sifatida, m axsus pardozlashda esa sanitariya uzeli ham da nam xonalar 
uchun ishlatish mumkin.