To sh k ent te m ir y o ‘l m u h a n d is L a r iin s t it u t I 4 A. E. O d IL x o ‘jayev qurilish materiallari 5340200 «Bino va inshootlar qurilishi»

лв{ 
Ш
Щ
ll.l- r a s m . K arbolitdan tayyorlan gan buyumlar.
R ezol 
- tipidagi fenoplast rezol smolasi asosida olinadi. ToMdirgichlar 
sifatida yog‘och uni, grafit, talk, m aydalangan qum va boshqalar xizmat 
qiladi. Presslash harorati 180-190°S, 25—30 M Pa bosim ostida, u yuqori 
dielektrik xossalarga ega va suvga nisbatan turg‘un. U asosan radiotexnika 
va e le k tro te x n ik a (telev izo r ra m k a lari, k lem m alar va b osh qalar), 
shuningdek, tem ir yo ‘l yoMovchi vagonlarida (yorituvchi plafon va boshqa 
buyum lar) qoMlanadi. Y og‘och uni q o ‘shilgan to ‘ldirgichli buyum lar 
siqilishga chidamliligi 140-160 MPa, egilishga 50-60, cho‘zilishga 3 0 - 
50, mineral toMdirgichli esa 110 MPa, 5 0 -9 0 va 28-30 ga teng.
169

---

Tolalilar - paxta tolali yoki asbest to ‘Idirgichli va fenolformaldegid 
smola asosidagi fenoplastlar. Presslash harorati 140-160°S, 30-35 M Pa 
bosim ostida. Siqilishga chidamliligi 120, egilishga 50 va cho‘zilishga 30 
MPa.
Tolalilar xalq xo‘jaligining turli sohalarida keng qo‘llanadi. Ulardan 
tem ir y o ‘l x o ‘jaligida rels osti prokladkasi, rels birikmasini tem ir-beton 
shpali bilan izolyatsiyalovchi vtulka va boshqa buyum lar tayyorlanadi. 
M ashinasozlikda esa ulardan m ash in alarn in g ishqalanu vchi, y a ’ni 
mustahkam va ishqalanishga chidamli buyumlar tayyorlanadi.
Temir y o ‘l transportida tolali fenoplastdan y o ‘lovchi vagonlari uchun 
kuldonlar, ventilyatorlar, kiyim ilgaklari va boshqa buyumlar tayyorlanadi.
A sb o to la lila r - asb e st tolasi va fe nolform ald egidli sm oladan
tayyorlanadi. B uyum lar 3 0-45 MPa bosim ostida 170-160°C haroratda 
presslab olinadi. S iqilishga chidam liligi 80 -1 3 0 , uzilishga 2 5 -3 0 va 
egilishga 4 0 -7 0 M Pa ni tashkil qiladi.
Asbotolalilar yuqori friksion xossalarga ega, shuning uchun ulardan 
vagonlar uchun torm oz kolodkalari, avtomashinalar uchun tezlikni qo‘shish 
disklari, shuningdek, m ashinalarning yem irilishga chidam li qism lari 
tayyorlanadi. Ular yuqori dielektrik xossalarga ega, ular elektrotexnikada 
mikrosxema va shunga o ‘xshash detallami o ‘rnatish uchun panellar sifatida 
keng qo'llanadi. Undan tashqari, asbest matosi asosida issiqlikka yuqori 
darajada (250°S) chidam lilikni talab qiluvchi konstruksion m ateriallar 
y a ’ni asbotekstolit tayyorlash mumkin (33.2-rasm ). A sbotekstolitning 
siqilishga 8 5-100, uzilishga 60 va egilishga chidamliligi 100-170 M Pa 
ga teng.