Tobe so'z boshqaruvli birikmalarda qaysi kelishik shakllarida bo'ladi?
Download 1.02 Mb.
|
02. Morfologiya ot
|
Kerakli toshning og'irligi yo'q. Gapdagi yasama otning asosi qaysi so'z turkumiga taalluqli?
A) ravish B) modal so'z C) ot D) sifat Qaysi gapda asosi yasama fe’l bo'lgan ot to'ldiruvchi vazifasini bajargan? Qo'shiq aytsa, demak, cho'ponlikka yaraydi. Suzma va qatiqning inson salomat- ligi uchun foydasi ko'p. Otaqo'zi kuyovining bachkana qiliq- lariga ichida bir g'ijinib qo'ydi. Hammasi birinchi she’riy to'plamini bosib chiqargandan so'ng boshlandi. Berilganlardan qaysi so'zlarda ot yasovchi qo'shimcha fe'l yasovchi qo'shimchadan keyin qo'shilgan? 1) taroq; 2) o'chirg'ich; 3) bog'lam; 4) g'ildirak; 5) qurilma; 2, 3,4, 5 B) 2, 3,4 C) 3,4 D) 1,2, 3,4 Qaysi qatordagi gapda turdosh otning barcha turi qatnashgan? Dadam kunduzi g'o'zani chopiq qilib juda charchagan ekan, sira uyg'onmadi. Yolqin akam traktor terimidan bo'shagandan keyin hovlining kamchi- liklarini tuzatadi. Mundoq razm solib qarasam, ko'pchilikning qo'lida kosov, bolta, o'roq. Ukasining so'rog'ini kutmay, oilada- gi yangiliklardan gapira boshladi. Asal mijozni tozalaydi, tomir yoltarini ravon qiladi, unda ho'llik va gazakni shimdiruvchi quvvat bor. Ushbu gapda ot turkumiga oid nechta so'z bor? A) 5 B)6 C) 7 D) 8 Tarixing bitmakka, xalqim, Mingta Firdavsiy kerak, Chunki bir bor chekkan ohing Mingta doston, o'zbegim. Ushbu gapda otlar qaysi gap bo'lagi vazifasini bajargan? 2 ta o'rinda ega, 1 ta o'rinda kesim, 2 ta o'rinda to'ldiruvchi, 2 ta o'rinda undalma 1 ta o'rinda ega, 2 ta o'rinda kesim, 1 ta o'rinda to'ldiruvchi, 2 ta o'rinda undalma 1 ta o'rinda ega, 1 ta o'rinda kesim, 1 ta o'rinda to'ldiruvchi, 2 ta o'rinda undalma 2 ta o'rinda ega, 1 ta o'rinda kesim,1 ta o'rinda to'ldiruvchi, 2 ta o'rinda undalma Otlarning lug'aviy shaklini hosil qiluvchi va so'z yasovchi qo'shimchalar shakldoshligiga misol bo'la oladigan juftlik berilgan javobni toping. bolaginam - Karimgina , o'tloq - dumaloq kelinchak - kuyunchak o'yinchoq - ovunchoq Qaysi javobda bir xil morfem shaklga ega so'z yasovchilar keltirilgan? yuvundi - chirindi asrandi - chirindi qirindi - chirindi o'tindi - qirindi Qaysi javobda narsa oti yasovchi va sifat yasovchi qo'shimchalar shakldoshligiga misol bo'ladigan so'zlar keltirilgan? sachratqi - tutatqi qishlik - yoshlik o'chirg'ich - yulg'ich qo'zichoq - maqtanchoq Qaysi javobda ot + fe’l qolipidagi' qo'shma ot keltirilgan? gulbeor B) tinchliksevar C) husnbuzar D) shaftoliqoqi Qaysi javobda keltirilgan gapda o'zaro shakldosh qo'shimchali yasama . so'zlar qatnashgan? Maktabda «Balli qizlar» musobaqasi bo'lib o'tdi. Qo'lida boltasi bo‘lsa-yu, shart bir daraxtni kesib jo'nasa. Yoshlik g'animat, uni behudaga sarflash kerak emas. Qiz qaynatma sho'rva va qatlamalarni olib kelib, onasini yo'qlab keldi. Qaysi gaplarda sifatdan yasalgan ot mavjud? Kamtar bo'l, chunki kamtarlik insonni kamolotga boshlaydi. To'g'ri so'z qilichdan o'tkir, shuning uchun hamisha rost so'zlashga odatlan. O'z fikrini o'ylab, bosiqlik bilan so'zlagan odam doimo yutadi. 1,3 B) 1,2,3 C) 2, 3 D) 1, 2 Fe’l yasovchi va ot yasovchi v qo'shimchalar ta’sirida ham asosda, ham ko'makchi morfemada tovush o'zgarishi bo'lgan so'z qaysi gap tarkibida qo'llangan? Otlar qanday so'roqlarga javob bo'lishini bilasizmi? Radiodan o'ynoqi musiqa yangradi. Inson o'z umrining hisobli ekanligini hamisha kech anglaydi. Qiynoqlarga tashlading meni. Fe’l yasovchi va ot yasovchi qo'shimcha ta’sirida so'zning tovush tarkibida ikki xil fonetik o'zgarish ro‘y bergan so'z qo'llangan gapni aniqlang. Yalqov va dangasalar hech qachon sanoqda bo'lmaydi. Men shunaqa biroz yig'loqman. Mahbus mislsiz qiynoqlarga ham indamay dosh beribdi. Ammamning uyida sayroqi qushlar ko'p. Ot yasovchi qo'shimcha ta’sirida tovush ortishi ro'y bergan so'z qaysi gap tarkibida qo'llangan? Cho'lquvarlarni na issiq, na suvsizlik yenga oladi. Oshdan oldin onam jizza pishirib berdilar. Togdan o'ynab tushayotgan sharshara yetti xil rangda tovlanardi. Qishloq aholisining barchasi tibbiy ko'rikdan o'tkazildi. Fe’l yasovchi qo'shimchadan keyin qo'shilgan ot yasovchi qo'shimcha sintaktik shakl yasovchi qo'shimcha bilan omonimlik xususiyatiga ega bo'lgan yasama ot qaysi gap tarkibida mavjud? Davraga boshlovchilik qilish menga topshirildi. Xalqimizning istagi bitta - tinchlik. Uning iste’dodi ilk she’riy to’plamini bosilib chiqqandan keyin hammaga ma’lum bo'ldi. Biz dehqonchilik, chorvachilikning hadisini olganmiz. Qo'shimcha qo'shilishi natijasida bitta tovush tushishi, ikkita tovush almashishi ro'y bergan so'zni toping. A) qiynog'i B) sanog'I C) yig'loqi D) sayroqi Vazifasiga ko'ra bir xil qo'shimcha qo'shilishi natijasida ikkita fonetik o'zgarish ro'y bergan so'z qaysi javobda keltirilgan? A) tarog'i B) qaymog'i bo'yoqqa D) yig'loqi Qaysi yasama so'z tarkibidagi har ikkala qo'shimcha ot va sifat yasovchi qo'shimcha sifatida omonim bo'la oladi? A) yuzsizlik B) qaqshatqich C) boyit D) tinchlik Qaysi maqolda o'rin-joy oti va mavhum ot qo'llangan? Asal aynimas, sariyog' sasimas. Ko'kka boqma, ko'pga boq. Zar qadrini zargar biladi. Uying tor bo'lsa ham, ko'ngling keng bo'lsin. Amr qildimki, vazirlar ushbu to'rt sifatga ega bo'lgan kishilardan bo'lishi lozim: birinchisi asillik, toza nasllilik, ikkinchisi - aql-farosatlilik, uchinchisi - sipoh-u el ahvolidan xabardorlik, to'rtinchisi - sabr-chidamlilik va tinchliksevarlik. Ushbu gapdagi nechta so'z tarkibida ot yasovchi qo'shimcha ikki marta qo'llangan? A) 4 B)3 C)1 D) 2 Harakat-holat ma’nosi asosida hosil qilingan otlar qaysi javobda berilgan? ezmalik, go'zallik, ko'rik yaxshilik, urush, chopi chopiq, terim, ko'rik odamgarchilik, bog'dorchilik, yomonlik Amr qildimki, vazirlar ushbu to'rt sifatga ega bo'lgan kishilardan bo'lishi lozim: birinchisi asillik, toza nasllilik, ikkinchisi - aql-farosatlilik, uchinchisi - sipoh-u el ahvolidan xaberdorlik, to'rtinchisi - sabr-chidamlilik va tinchliksevarlik. Ushbu gapdagi ot yasovchi qo'shimchalar sonini aniqlang. A) 6 B) 8 C) 5 D) 7 Asarning bosh g'oyasi atrofida markazlashgan davlat qurish, insonparvarlik, mehnatsevarlik, tinchliksevarlik, adolat, ezgulik, halollik, mardlikni sharaflab, qonli urushlarni qo'zg'ash, yovuzlik, adolatsizlik, munofiqlikni qoralash g'oyalari ham ilgari suriladi. Ushbu gapda nechta yasama ot mavjud? A) 9 B) 7 C) 10 D) 8 Har ikki qismi ham omonim xarakterga ega bo'lgan so'zlardan tashkil topgan juft otlar ko'rsatilgan javobni toping. 1) ochko'z; 2) qo'y-qo'zi; 3) yor-do'st; 4) uzuq-yuluq; 5) gul-chechak. 3,5 B) 1, 3,4 C) 2, 3, 5 D) 2, 4, 5 «Yozuvchi sifatida bir narsani anglab yetganman va bu qoidaga qat’iy amal qilaman. Qalamkash, avvalo, Inson bolasining quvonch va iztiroblarini, muhabbati va nafratini, buyukligi va tubanligini haqqoniy tasvirlamog’I lozim. Shundagina uni kitobxon tan oladi, kitobini bag'riga bosib o'qiydi». Ushbu parchada yasama otlarning nechtasi fonetik o'zgarish asosida yozilgan? A) 3 tasi B) 4 tasi 5 tasi D) 2 tasi Dehqonchilik sirini pro» fessorlar o'rgatgan emas bizga. Paxtakorning o'z kitobi bor. Bu kitob uning ko'kragida. Ushbu parchada nechta shaxs oti qatnashgan va ular qaysi gap bo'lagi vazifasida kelgan? 3 ta: ega, aniqlovchi, to'ldiruvchi 1 ta: ega 3 ta: aniqlovchi, ega, aniqlovchi 2 ta: ega, aniqlovchi Quyidagi qaysi gaplarda fe'l asosli sodda yasama ot ishtirok etgan? Bugun sen ataylab ishga kechik. Daryo bo'lsang oqqan hayqirib, Kechik bo'lib qolar ekansan. Birov suv topolmaydi ichgani, birov kechik topolmaydi kechgani. Kun ham kechikib qolibdi. A) 1,2,3 B) 1,2, 3,4 C) 2,3 D) 1,4 Quyida berilgan so'zlarning nechtasidan sifat yasovchi qo'shimcha bilan omonim bo'la oladigan qo'shimcha yordamida ot yasash mumkin? Download 1.02 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|