Tо‘G‘on balandligini aniqlash

Pastki qiyalik koeffitsiyentining о‘rtacha qiymati, mo`rtacha	1	2	3	4
5
	0,75	0,75	1,0	1,50	2,2
	1,5	1,75	2,3	3,75	4,8

Sо‘ng qiyalik markazidan sirkul yordamida avval chizgan ikkita tik chiziqlar orasiga va masofalarda ikkita yoy chizamiz.

Ushbu chizilgan ikkita yoy oralig‘idan shunday nuqta tanlaymizki, shu nuqtadan turib sirkul yordamida ma’lum bir R radiusda yoy chizganimizda ushbu yoy tо‘g‘on tepasi yarmini hamda tо‘g‘on zaminining bir qismini kesib о‘tsin. Ushbu tanlagan nuqtamizni siljish markazi deb ataymiz va O nuqta bilan belgilaymiz. Sо‘ng R radiusda yoy chizamiz.
2.Tо‘g‘on va zaminning yoy orqali belgilangan qismini kenglikda ustunchalarga bо‘lamiz. (bu yerda R – о‘pirilish egri chizig‘ining radiusi) Buning uchun siljish markazi O nuqtadan vertikal tо‘g‘ri chiziq tushiramiz. Ushbu tо‘g‘ri chiziqning ustiga kenglikdagi 0-ustunchani joylashtiramiz. 0-ustunchadan о‘ng tomondagi ustunlarni -1, -2, -3 va h.zo kabi 0-ustunchadan chap tomondagi ustunlarni 1, 2, 3, 4 va h.zo kabi belgilaymiz..

5.1.Rasm.Gruntli tо‘g‘on pastki qiyaligi ustuvorligi hisobiy sxemasi


3. Har bir ustuncha uchun va ni hisoblaymiz. bu yerda - siljish markazi nuqta vertikalidan ustuncha simmetrik о‘qining pastki nuktasigacha bulgan burchak
(6.1)
Bu yerda - ustuncha raqami.
(6.2)
4. Xar bir ustunning markazidan simmetriya chiziklarini о‘tkazamiz va xisoblash jadvaliga , va larni chizmadan о‘lchab yozib olamiz.
Bunda
– tо‘g‘on tanasidagi ustun ichidagi quruq holdagi gruntning balandligi;
h₂ - tо‘g‘on tanasidagi ustun ichidagi suvga tо‘yingan gruntning balandligi;
h₃- tо‘g‘on zaminidagi ustun ichidagi suvga tо‘yingan gruntning balandligi.
Ustun balandliklarini ustun simmetriya markazidan olinadi.
Ikki chetdagi notulik ustunchalar balandligini aniqlash uchun
formuladan foydalaniladi.
- notо‘liq ustuncha yuzasini grafik usulda aniklanadi.
5. Xar bir qatlam gruntining zichligi kuyidagi formulalar bilan aniklanadi.
(6.3)
(6.4)
(6.5)

bu urda va – tо‘g‘on tanasidagi gruntning tabiiy xoldagi va nam holdagi hamda - tо‘gon zaminidagi gruntning nam holdagi zichliklari.

va – tо‘gon tanasidagi va zaminidagi gruntning tabiiy zichligi grunt turiga qarab quyidagi 5.1-jadvaldan olinadi.
- koeffitsiyent gruntning namga tо‘yinish darajasiga karab aniklanadi. Namga tо‘yinganlik 12-18% bо‘lganda =1.12-1.18.
-suvning solishtirma og‘irligi
6. Xar bir ustunning keltirilgan balandligini aniklaymiz.
(6.6)
Bu yerda
- ustundagi suvning balandligi.
_{7. Ishqalanish kuchini aniqlaymiz}
(6.7)

• 
  ichki ishqalanish burchagi, grunt turiga qarab 6.3.- jadvaldan olinadi.
  

6.3.- jadval

QMQ bо‘yicha gruntlar nomi	Solishtirma og‘irligi Δ, t/m3	G‘ovakligi,	Ichki ishqalanish burchagi,		Gruntning solishtirma bog‘lanishi,
			tabiiy holda	suvga tо‘yingan	tabiiy holda	suvga tо‘yingan
			grad.	grad.	t/m2	t/m2
Loy	2.74	0.3	25	14	10	5.0
Qumoq	2.71	0.27	24	17	5	3.0
Qumloq	2.70	0.3	27	20	2	0.5
Mayda qum	2.66	0.4	32	32	0.02	0.02
О‘rta qum	2.66	0.35	35	35	0.01	0.01
Yirik qum	2.66	0.30	38	38	-	-
Shag‘al va harsang tosh	2.66	0.27	40	40	-	-

• 
  

_{8. Og‘irlik kuchini aniqlaymiz}
(6.8)
9. Grunt zarralarining bog‘lanish kuchi
(6.9)

• 
  -gruntning solishtirma bog‘lanishi, grunt turiga qarab jadvaldan olinadi
  
• 
  - larga mos keladigan yoyning uzunligi
  
• 
  ning qiymati ga mos keluvchi burchak bо‘lib, formulaga muvofiq hisobiy sxemadan olinadi.
  

10. Filtratsiya kuchini aniqlaymiz
(6.10)
-filtratsiya maydoni
-filtratsiya oqimi gradiyenti

11. Ustivorlik koeffitsiyentini aniqlaymiz.

(6.11)
Bu yerda va filtratsiya maydonlari markazlarigacha bо‘lgan masofa, hisobiy sxemadan olinadi.
Hisobni jadval usulida olib boriladi.

Yuqorida keltirilgan uslub bо‘yicha qiyalik mustahkamligi qiymatlarining bir nechta qiymatlari hisoblanib, ulardan eng kichik qiymat aniqlanadi. Ushbu eng kichik qiymat mayoriy qiymatdan kam bо‘lmasligi kerak.