To'g'ridan-to'g'ri xorijiy investitsiyalarning iqtisodiy o'sishga ta'siri: Janubiy Koreya misoli

1 Janubiy Koreya iqtisodiyoti
tadqiqotga qiziqish.
Iqtisodiyot rivojlanishining dastlabki bosqichlarida hukumat tsement va o'g'itlar kabi asosiy oraliq materiallar
ishlab chiqaradigan import o'rnini bosuvchi sanoat tarmoqlarini rivojlantirishni rag'batlantirdi. Keyinchalik u ishchi
kuchining pastligi tufayli xalqaro miqyosda raqobatbardosh bo'lgan va ishsiz va to'liq band bo'lmagan ishchi
kuchini o'zlashtira oladigan to'qimachilik va fanera kabi mehnatni ko'p talab qiladigan eksport tarmoqlarini
rivojlantirishga o'tdi (Koreya iqtisodiyoti, 2010). Eksport tarmoqlarini qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha eksportni
rag‘batlantirish bo‘yicha keng ko‘lamli chora-tadbirlar amalga oshirildi. Eksport tarmoqlarini qo‘llab-quvvatlash
uchun past foizli kreditlar va imtiyozli soliqqa tortishning turli shakllari, masalan, soliqlardan ozod qilish va soliq
imtiyozlari berildi. 10 edi
.
Bugungi kunda Janubiy Koreya OECD a'zosi bo'lgan dunyoning rivojlangan davlatlaridan biridir. Janubiy
koreyaliklarning turmush darajasi dunyodagi eng yuqori ko'rsatkichlardan biri bo'lib, aholi jon boshiga 20,756,25
AQSh dollari (XVF, 2011) va 1960-yillarda mamlakat AQSh daromadi bilan dunyodagi eng qashshoqlardan biri
edi. 100 dollar. Ko‘p yillar davomida to‘g‘ridan-to‘g‘ri investitsiyalar Janubiy Koreyaning sanoat rivojlanishining
asosiy resurslaridan biri hisoblanib kelinmoqda. 2010 yilda to'g'ridan-to'g'ri investitsiyalar hajmi 127,05 mlrd.
3-jild ÿ21; 2012 yil noyabr
Biznes va ijtimoiy fanlar xalqaro jurnali
1980 yilda 1,13 mlrd (UNCTAD, Jahon investitsiya hisoboti, 2011) va Janubiy Koreya "Xan daryosidagi mo''jiza"
deb nomlangan. To'g'ridan-to'g'ri investitsiyalarning Koreyaning tez o'sishiga ta'sirini o'rganish qiziq
iqtisodiyot.
Machine Translated by Google

---

o'n bir
bir qancha ixtisoslashtirilgan banklar tashkil etildi va chet el kapitalining kirib kelishini rag‘batlantirish maqsadida 1966 yilda “Xorijiy
kapitalni jalb qilish to‘g‘risida”gi qonun qabul qilindi va 1967 yildan boshlab xorijiy banklarga filiallar ochishga ruxsat berildi (Koreya
iqtisodiyoti, 2010).
© G'oyalarni targ'ib qilish markazi,
www.ijbssnet.com
AQSH
Janubiy Koreya Yaponiyaning mustamlakasi sifatida (1910-1945), Yaponiya Koreyaning iqtisodiy rivojlanishida muhim rol o'ynadi.
Mustamlaka davrining oxiriga kelib, Yaponiya yo'llar, temir yo'llar, elektr energiyasi, hukumat binolari va portlar ko'rinishidagi keng
infratuzilmani qurdi, bularning barchasi Janubiy Koreya iqtisodiyotini modernizatsiya qilishga hissa qo'shdi. Biroq, infratuzilmaning
katta qismi Koreya urushi paytida vayron qilingan (Savada va Shou, 1990).
Machine Translated by Google

---

Janubiy Koreyaning rivojlanish tajribasi ta'sirchan va rivojlanayotgan mamlakatlar uchun muhim saboqlar
beradi. 1950-yillarning oxirida Janubiy Koreya dunyodagi eng qashshoq mamlakatlardan biri edi. Kambag'al
qishloq xo'jaligi iqtisodiyotidan Janubiy Koreya yangi sanoatlashgan mamlakatga (NIE) aylandi. Uning real
YaIM o‘sish sur’atlari 1983 va 1986-1988 yillarda ikki xonali bo‘lib, 1983, 1986, 1987 va 1988 yillarda mos
ravishda 12,2, 12,2, 12,3 va 11,7 foizni tashkil etdi (birinchi rasm). Yillik YaIM o'sishi 1998 yilda Osiyo
moliyaviy inqirozi tufayli salbiy o'sish tendentsiyasiga ega edi. Osiyo moliyaviy inqirozidan beri yillik o'sish
sur'atlari kuzatildi. YaIMning o'sish sur'atlari 1999 va 2000 yillarda mos ravishda 10,7 va 8,8 foizni tashkil
etdi. YaIMning bunday yuqori o'sish sur'atlari 1998 yilda to'g'ridan-to'g'ri xorijiy investitsiyalar siyosatidagi
islohotlar tufayli yuzaga keldi.
1970-yillarning boshlarida Janubiy Koreya ham mamlakat ichida, ham xorijda keskin o'zgarishlar va
qiyinchiliklarni boshidan kechirdi. Xalqaro miqyosda birinchi neft inqirozi natijasida yuzaga kelgan global
stagflyatsiya bilan birga yangi protektsionizm muhiti tez tarqaldi. Ish haqining tez o'sishi natijasida asta-sekin
zaiflashib borayotgan mehnat talab qiladigan engil sanoat boshqa rivojlanayotgan mamlakatlarning qattiq
raqobatiga duch keldi. Bu holatlar Koreyani strategik maqsadlarini o'zgartirishga majbur qildi. Hukumat
kemasozlik, temir-po'lat, avtomobilsozlik, mashinasozlik va neft-kimyo kabi og'ir va kimyo sanoatini
rag'batlantirish orqali sanoatni qayta qurishni rag'batlantirdi. Ushbu sohalarga investitsiyalar soliq va
moliyaviy imtiyozlar bilan rag'batlantirildi (Koreya iqtisodiyoti, 2010).
Janubiy Koreya 1996 yilda OECDga a'zo bo'ldi. Ushbu ajoyib va barqaror o'sish tub tarkibiy o'zgarishlar
bilan birga keldi. Birlamchi sektorning tez qisqarishi ishlab chiqarish sanoatining keskin o'sishi bilan birga
keldi. Qishloq xo'jaligining ulushi 1960 yildagi 40 foizdan 1996 yilda 6,3 foizga qisqardi, ishlab chiqarishning
ulushi esa 12 foizdan 31 foizga oshdi (Nicolas and Francoise, 2003). Janubiy Koreyaning sanoat siyosatidagi
ketma-ket oÿzgarishlarni quyidagicha umumlashtirish mumkin (Nicolas, Francoise, 2003): 1) Birinchi davrni
(1961-1971) uzoq muddat foydalaniladigan tovarlar va oraliq materiallarning “engil import oÿrnini bosish”
davri sifatida tavsiflash mumkin. 2) Ikkinchi davrda (1972-1981) eksport hajmini oshirish va sanoatni
chuqurlashtirish ustuvor vazifalar bo‘lib qoldi. 3) Uchinchi davr (1982-1997) iqtisodiy 12-davr
1980-yillarda Janubiy Koreya ikkinchi neft inqirozi va ichki siyosiy notinchlikka duch keldi. Janubiy Koreyada
salbiy o'sish kuzatildi, real YaIM o'sishi 1979 yildagi 8,4% dan 1980 yilda -1,9% gacha pasaydi (1-rasm).
Hukumat iqtisodiy siyosatning ustuvorligini o'sishdan barqarorlikka, iqtisodiy ochiqlik va tartibga solishni
tartibga solishga o'tkazdi. Qattiq pul-kredit va soliq-byudjet siyosati barqaror poydevor yaratishga, shuningdek,
xalqaro neft narxlarida barqarorlikni tiklashga sezilarli hissa qo'shdi (Koreya iqtisodiyoti, 2010). 1986 yildan
1988 yilgacha yalpi ichki mahsulotning o'sishi ikki xonali raqamni tashkil etdi. Bunga “uchta pastlik”, neft
narxining pastligi, xalqaro foiz stavkalarining pastligi va AQSh dollarining yapon iyenasiga nisbatan past
bahosi sabab bo‘lgan.
1990-yillarda Janubiy Koreya yuqori xarajatlar va past samaradorlik muammosiga duch keldi. Yuqori
xarajatlar endemik bo'lib qoldi: yuqori ish haqi, yuqori yer narxlari va yuqori foiz stavkalari. Haddan tashqari
tartibga solingan ijtimoiy-iqtisodiy muhitda bozor tamoyillari to'g'ri ishlay olmagani uchun moliya va real
sektorlar samarasiz bo'lib qoldi. (Koreya iqtisodiyoti, 2010 yil). 1997 yil noyabr oyida Osiyo moliyaviy inqirozi
munosabati bilan hukumat zaxira uchun XVFga murojaat qilishga majbur bo'ldi. Qutqaruv paketiga obuna
bo'lish orqali hukumat makroiqtisodiy barqarorlashtirish va moliya sektorida, mehnat bozorida tarkibiy
islohotlarni amalga oshirishi va savdoni tezlashtirishi kerak edi. Koreya iqtisodiyoti 1999 yilda inqirozdan
chiqdi va YaIM o'sishi 1998 yildagi -5,7% dan 1999 yilda 10,7% gacha o'sdi (1-chizma).