Reja: Nishobli tomlar va ularning konstruksiyalari - Birlashgan (chordoksiz) tomlar
Tomlar va tom yepmalari ularning turlari konstruksiyalari va kuyiladigan asosiy talablar - Binoning tepa kismini yepib turuvchi konstruktiv elementlar tom yepmasi deb ataladi.
- Tom yepmasi chordokli, chordoksiz, katta proletli tekis va fazoviy (katta bushlikka ega bulgan) turlarga bulinadi. Tomlar binolarni atmosfera yegichgarchiliklaridan saklashdan tashkari kishda xona ichida temperaturani bir me’erda saklab turish, yozda esa uni kuyosh ta’sirida kizib ketishdan saklash vazifasini xam bajaradi. Tomlar yopib turuvchi (urovchi) kismdan va ulardan tushadigan yuklarni (doimiy va muvakkat) kutarib turuvchi konstruksiyalardan iborat buladi.
- Tomlar kuyidagi asosiy talablarga javob berishi kerak. Ular uziga tushadigan doimiy (xususiy ogirligi) va muvakkat yuklarni (kor, shamol va ishlatilishi davrida tushadigan boshka yuklar) kutarib tura oladigan bulishi lozim. Tomni yepib turuvchi kismi uzidan suv utkazmaydigan, namlik, xavodagi agressiv ximiyaviy moddalar ta’sirigi, kuesh radiatsiyasi, sovukka, kuesh kizdirishiga chidamli, kurib kolmaydigan va erib ketmaydigan bulishi kerak.
- Tomlarga kuyiladigan asosiy talablardan yana biri ularni urnatishda va ishlatish jaraenida kam mablag sarflanadigan bulishidir. Shu bilan birga tomlarni kurishda mexnat sarfini kamaytirish, mexnat unumdorligini oshirish va kurilish-montaj ishlari sifatini yaxshilashga olib keluvchi industrial usullarni kullashga imkon berishi kerak.
- Kor va yomgir suvlarining okib ketishini ta’minlash uchun tomlar nishobli kilib urnatiladi. Tom nishobi, yopma materialiga xamda bino kurilaetgan rayonning iklim sharoitlariga boglik buladi. Kor kalin yogadigan rayonlarda nishob kattaligi, va tom yopma materiali kor katlami kalinligi va uni tushirib yuborish usuliga, yomgir yogishi kuchli bulgan rayonlarda tomdan suvning tez okib ketishini ta’minlashga, janubiy rayonlarda esa tom yopma materiali kuyosh radiatsiyasi ta’siriga karab tanlanadi.
Nishobli tomlar va ularning konstruksiyalari - Tomlar odatda kiya xolatda, nishobli kilib kuriladi. Tom yopmasi bilan binoning yukorigi kavati orasidagi bushlik chordok deyiladi.
- Chordok xar xil injenerlik jixoz va uskunalarini markaziy isitish sistemasi trubalari, ventilyatsiya (xavo tortuvchi jixozlar va shaxtalar, lift mashina bulimi va x.) joylashtirish uchun ishlatiladi. Chordokka kirish uchun narvonlar, eshiklar va kirish tuynuklari urnashtiriladi. Kishlar xarakatini xisobga olingan xolda chordok balandligi 190 sm dan kam kilinmaydi. Chordok ichini yoritish va shamollatish uchun chordok derazasi urnatiladi.
- Nishabli tomlar shakli binoning planiga va me’moriy fikrga boglik buladi. Nishob burchagi graduslarda yoki foiz xisobida olinadi.
- Eni uncha katta bulmagan binolarda nishobi bir tomonga olingan chordokli tomlar kuriladi. Atmosfera suvlari ikki karama-karshi tomonga okib tushadigan tomlar ikki nishobli tomlar deb ataladi.
- Ayrim xollarda chordokda yashash uchun muljallangan xona - mansard xonasi joylashtirilib, ular gishtin binolarda chordokdan bronmauerlar yordamida, yogoch binolarda esa - keyin yonuvchi parda devor bilan ajratilgan buladi
- Yukori kavatlarda joylashgan xonalar issikligi ora yopma orkali chordokka utishi xisobiga tom ustidagi korlar erib, muz katlami va bugotlarda sumalaklar xosil buladi, ular tomning buzilishiga olib kelishi mumkin
Shuning uchun xam bunday yopmalarda issiklik izolyatsiyasi materiali kalinligini yetarli darajada olib, uning ostidan bugdan izolyatsiya katlamini urnatish va shu bilan birga chordokni tez shamollatish usullarini kullash lozim buladi. - Tomning shakli avvalo atmosfera suvlarini tomdan tez okib ketishini ta’minlash va kordan tushadigan yuk ta’sirini kamaytirish e’tiborga olib tanlanadi. Nishabi 30o va undan katta bulgan tomlarda kor kam yigiladi, chunki uz ogirligi bilan pastga surilib tushib ketadi.
- Kam kavatli binolarda atmosfera suvlarining tomning chor atrofidan erkin tushishini ta’minlash maksadga muvofik buladi. Balandligi 3 - 9 kavatli bulgan binolarda bunday suvlarni bino tashkarisiga urnatilgan tarnovlar yerdamida tushirib yuboriladi. Bunda bino devorining suvdan xudlanishini oldi olinadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
