Topshiriq: 1- izohlar. Kuzatish-Buxgalteriya hisobi xo’jalig mablag’lari va ularni tashkil topsh manbalari

3

1	1
2	Ombordagi tayyor mahsulotlar	JA
3	Inventar va xo’jalik ashyolari	JA
4	Haridorlarga jo’natilgan tovarlar	JA
5	Yo’ldagi pul mablag’lari	JA
6	Idishlar	JA
7	Ta’minot bo’limi vakiliga berilgan avans	JA
8	Bank maxsus schyotlaridagi mablag’lar	JA
9	Kassadagi pul mablag’lari	JA
10	Inkasatorga topshirilgan pul mablag’lari	JA
11	Tugallanmagan ishlab chiqarish qoldig’i	JA
12	Materiallar	JA
13	Boshqa debetorlik qarzlari	JA
14	Uzoq muddatga berilgan moliyaviy qo’yilmalar	UA
15	Qimmatli qog’ozlar	UA
16	Nomoddiy aktivlar	UA
17	Hisob – kitob schyotidagi pul mablag’lari	JA
18	Qayta ishlovga berilgan materiallar	JA
19	Umum sex ahamiyatiga ega bo’lgan asosiy vositalar	JA
20	Ehtiyot qismlar	JA
21	Hisobdor shaxslar bilan hisob - kitoblar	JM
22	Boshqa turli materiallar	JA
23	Sotib olingan yarim tayyor mahsulotlar	JA
24	Kelgusi davr harajatlari	MN
25	Ta’minot va sotish bo’limlarining binolari va jihozlari	UA
26	Korxonaning ma’muriy boshqarmasining binosi	UA
27	Korxonaning uy – joy komunal xo’jaligining asosiy vositalari	UA
28	Yordamchi ishlab chiqarish sexlarining asosiy vositalari	UA
29	Valyuta schyoti

Topshiriq: Berilgan ma’lumotlar asosida korxona xo’jalik mablag’lariniturlari bo’yicha guruhlang.

Masalani yechishga doir uslubiy ko’rsatma:

Korxona xo’jalik mablag’larini, turlari bo’yicha quyida keltirilgan shakldagi jadval bo’yicha guruhlanadi.

№	Mablag’ turi	Mablag’lar guruhi	Mablag’ning nomi
1	2	3	4
1	Uzoq muddatli aktivlar	1. Asosiy vositalar 2. Nomoddiy aktivlar 3. Uzoq muddatli investitsiya 4. O’rnatiladigan uskunalar 5. Kapital qo’yilma 6. Uzoq muddatli debetor qarzlar	0100:0299 0400:0590 KA 0600:0690 0700:0720 0800:0890 0900:0990
2	Joriyaktivlar	1. Materiallar 2. Ishlab chiqarish harajatlari 3. Kelgusi davr harajatlari 4. Olinadigan schyotlar 5. Pul mablag’lari	1000:1090 2000:2290 3100:3290 4000:4890 5000:5920

2-Masala. Xo’jalik mablag’larini tashkil topish manbalari bo’yicha turkumlash.

2017 yilning 1 yanvar kuniga korxona xo’jalik mablag’larini tashkil topish manbalari to’g’risidagi ma’l umot.

№	Mablag’larni tashkil topish manbasi nomi	Manbaning guruhi
1	2
1	Korxonaning mol yetkazib beruvchilardan olgan materiallari uchun qarzi	7010.M
2	Korxonaning byudjetga to’lovlar bo’yicha soliq idoralariga bo’lgan qarzi	6410.M
3	Korxonaning ustav kapitali	8300.XK
4	Qisqa muddatli qarzlar	5800.JA
5	Boshqa turli kreditor qarzlar	7900.M
6	Asosiy vositalarni eskirishi	0200.UA
7	Bankning uzoq muddatli kreditlari	7800.M
8	Korxonaning ijtimoiy sug’urta bo’yicha qarzi	6500.M
9	Korxonaning ish haqi bo’yicha o’z xodimlariga bo’lgan qarzi	6710.M
10	Qisqa muddatli kreditlar	6800.M
11	Tovarlar va xizmatlar uchun kreditorlar bilan hisoblashuvlar	6900.M
12	Hisoblangan foizlar	6920.M
13	Korxona sof foydasi	8700.XK
14	Qo’shilgan qiymat solig’I bo’yicha soliq idoralariga bo’lgan qarzdorlik	4410.JA
15	Muddatida qaytarilmagan ssudalar
16	Kelgusi davr harajatlari va daromadlari	3100.JA
17	Korxonaning rezerv kapitali	8500.XK
18	To’lanadigan obligatsiyalar	7830.M

Masalani yechishga doir uslubiy ko’rsatma:

Korxona xo’jalik mablag’larini tashkil topish manbalarini quyida keltirilgan jadval bo’yicha guruhlang

№	Manbalarningturlari	Mablag’larning tashkil topish manbalarining guruhlari	Mablag’larning tashkil topish manbalari
I	O’zlik mablag’lari manbai	1. Nizom kapitali 2. Zaxira kapitali 3. Maqsadli moliyalashtirish 4. Taqsimlanmagan foyda	8800 8700
II	Majburiyatlar	1. Ta’minotchilarga qarzdorlik 2. Sho’ba korxonalarga qarz 3. Xaridorlar oldidagi qarzdorlik 4. Byudjet oldidagi qarzdorlik 5. Ta’sischilarga qarzdorlik 6. Xodimlarga qarz 7. Bank kreditlari bo’yicha qarz 8. Boshqa qarzdorliklar	6010 6120 6300 6400 6970 6710 6800:7800 6990

4 - Mavzu: Buxgalteriya hisobining metodining muhim elementlari.
Topshiriq № 1: Tayanch so’z va iboralarga izox bering:
Balans«Balans» atamasi lotincha bis - ikki marta, lanx - tarozi pallasi so’zlaridan tarkib topgan bo’lib, tom ma’noda «ikki palla» degan ma’noni anglatadi va tenglik, muvozanat tushunchasi sifatida ishlatiladi. Korxonalarning ma’lum bir davrga moliyaviy holati qay darajada ekanligini, ular mablag’lari joylashishi, ishlatilishi qanday olib borilayotganligini va umuman korxona xo’jalik faoliyatiga baho berish, nazorat etish, tekshirib borish zarur
Aktivlar. Aktivlar ma’lum bir shaxs yoki biznes tashkiloti tomonidan egalik qilinadigan, o‘z ichiga naqd pul va ma’lum qiymatga ega bo‘lgan jumladan biznesdagi ko‘chmas mulk, transport vositasi, mebel va jihozlar, inventorlar va boshqa tashkilotlarning ulushi sifatidagi investitsiyalarni qamrab oladi

“Passiv” – nofaol, xolis (betaraf) turmoq, tushuntirish kabi so‘zlarning ildizidan olingan. Tarixan bu atama dastlab faqat qarzga olingan mablag‘larga nisbatan, ya’ni uchinchi shaxslar oldidagi majburiyatlarga nisbatan qo‘llanar edi. Bu bilan mulk egasi qarzga olingan mablag‘larga bo‘lgan munosabatda o‘zboshimchalikdan o‘zini tutishi kerakligi ta’kidlangan edi. Keyinchalik “passiv” atamasi manbaalarning boshqa moddalariga ham tarqatilgan bo‘lib, faqat korxona majburiyatlarini tavsiflabgina emas, mablag‘lar turlarini qanday maqsadlarga mo‘ljallanganligini ham tavsiflash uchun ishlatiladigan bo‘ldi.

Ikkiyoqlama yozuv- shunday yozuvki, uning natijasida har bir xo‘jalik operatsiyasining summasi schyotlarda ikki marotaba: bir schyot debetida va ayni vaqtda o‘zaro bog‘liq bo‘lgan boshqa schyotning kreditida qayd qilinadi

Schyotlar rejasi - buxgalteriya hisobi tizimidagi axborotning umumiy tuzilishini, uning xo‘jalik mexanizmiga muvofiq holda iqtisodiy tavsifini aniqlab beradi

Inventarlashning asosiy maqsadi mol-mulkning haqiqatda mavjudligini aniqlash, buxgalteriya hisobi ma’lumotlari realligi, majburiyatlar hisobda to‘g‘ri aks ettirilganligini tekshirish. Joylashgan yeri va barcha turdagi moliyaviy majburiyatlaridan qat’i nazar, xo‘jalik yurituvchi subyektning barcha mol-mulki inventarlanishi kerak.

Buxgalteriya HIsobi Mtodi- Metodologiya buxgalteriya hisobi oldida turgan maqsad va vazifalar ham ularni echish imkoniyatlari, ya’ni mavjud texnik va texnologik baza bilan belgilanadi.

Xujatlashtirish- Xisob malumotkarini aniq va fishchanligini taminlash.

Inventarizatsiya- Mablaglarni tekshiradi va korxonadagi malumotlar bilan taqqoslanadi.

Baxolash- Natural korsatkichlar qimmat korinishini oladi.

Kalkulatsiya- tovarlarni narxini belgilaydi maxsulot tannarxini belgilash uchun kerak

Buxgalteriya balansi- moliyaviy hisobotning asosiy shakllaridan biri hisoblanadi. U korxona mablag’larini guruhlash va tarkibini pul bahosida aks ettirish hamda pul mablag’larini, ularni hosil etish manbalarini muayyan sanaga joylashtirish usulidan iborat.

Balans hisobotdagi 5 shaklning birinchisi bo’lib, oylik, choraklik, yarim yillik va yil oxirida bo’lishi mumkin.

T/R	Mol-mulk va ularni shakllamtirish manbalari nomi	Summa:ming,som
1	Tikuv mashinalari	A.800000
2	Yuk va yengil avtomobillar	A.500000
3	Ombordagi erkaklar kostyumlari	A.1000000
4	Tikuvchilik sexi binosi	A.2500000
5	Kostyum uchun mato	A.1050000
6	Tugallanmagan ishlab chiqarish	A.270000
7	Manekenlar	A.50000
8	Kassadagi naqd pul mablag’lari	A.5000
9	Dazmollash mashinalari	A.200000
10	Ip-kalava	A.80000
11	Yozuv stoli	A.70000
12	Ipak matolar	A.800000
13	Hisob-kitob schyotidagi pul mablag’lari	A.1030000
14	Kompyuterlar	A.80000
15	Flezelin	A.10000
16	Bichuv stoli	A.100000
17	Fabrika ombori binosi	A.1200000
18	Ishchilarga mehnat haqi boyicha qarz	P.600000
19	Elektir qaychilar	A.250000
20	Fabrika idora binosi	A.1500000
21	Pensiya fondiga qarz	P.300000
22	Tugma uchun Teshik ochadigan mashina	A.400000
23	Huquqlar	P.60000
24	Mol yetkazib beruvchilarga qarz	P.1600000
25	Otgan yillar taqsimlanmagan foydasi	P.860000
26	Debitor qarzlari	P.330000
27	Hisobot yilining foydasi	P.3400000
28	Universal tikuv mashinalari	A.470000
29	Tayyor mahsulotlar ombordagi pijaklar	A.560000
30	Hisobdor summalari boyicha ta’minotchining qarzi	P.10000
31	Soliq va boshqa majburiy tolovlar boyicha byudjetdan qarz	P.720000
32	Tugmalar va tugma akssesuarlari	A.93000
33	Kapital ta’mirlash uchun rezerv	P.350000
34	Ustav kapitali	P.3428000
35	Ta’sischilarga qarz	P.900000