Topshiriq: 1- izohlar. Kuzatish-Buxgalteriya hisobi xo’jalig mablag’lari va ularni tashkil topsh manbalari

Kassa	50 010	Byudjetga qarzlar
1 260
Balans	2 550 010	Balans		2 550 010

Uchinchi tur o‘zgarish.Bu toifa (tip)ga kiruvchi muomalalar balansning aktiv va passiv qismlarida sodir bo‘lib, xo‘jalik operatsiyasi natijasida balansning aktiv qismidagi bir moddaning ko‘payishi va balansning passiv qismidagi boshqa bir moddaning shu summaga ko‘payishi bilan balansning umumiy summasi ham shu summaga ko‘payadi.
Misol: mol etkazib beruvchilardan 35 000 ming so‘mga xom-ashyo materiallar olindi, lekin puli to‘lanmadi.
Balansning aktiv qismidagi xomashyo materiallar schyoti 35 000 ming so‘mga ko‘paydi, passiv qismidagi mol etkazib beruvchilarga to‘lanadigan schyotlar ham 35 000 ming so‘mga ko‘payadi.
Uchinchi operatsiyadan keyin balans quyidagi ko‘rinishga ega bo‘ladi.
KORXONA BALANSI
(ming so‘m)

Aktiv	O‘z-garish	Summa	Passiv	O‘z-garish	Summa
Asosiy vositalar		1 200 000	Ustav kapitali		1 275 000
Tovar-moddiy zahiralar	+35000	635 000	Taqsimlanmagan foyda		425 000
Hisob-kitob schyoti		700 000	To‘lanadigan schyotlar	+35000	883 750
Kassa		50 010	Byudjetga qarzlar		1 260
Balans	+35000	2 585 010	Balans	+35000	2 585 010

To‘rtinchi tur o‘zgarish. Balansning aktiv va passiv qismlarida sodir bo‘lib, xo‘jalik operatsiyasi natijasida balansning aktiv qismidagi bir modda va passiv qismida boshqa bir modda shu summaga kamayadi, balansning umumiy summasi ham shu summaga kamayadi.
Misol: hisob-kitob schyotidan mol etkazib beruvchilarga olingan xom-ashyo materiallar uchun 600 000 ming so‘m to‘landi.
Balansning aktiv qismidagi hisob-kitob schyoti 600 000 ming so‘mga kamaydi, passiv qismidagi to‘lanadigan schyotlar ham 600 000 ming so‘mga kamaydi.
To‘rtinchi operatsiyadan keyin balans quyidagi ko‘rinishga ega bo‘ladi.


KORXONA BALANSI
(ming so‘m)

Aktiv	O‘z-garish	Summa	Passiv	O‘z-garish	Summa
Asosiy vositalar		1 200 000	Ustav kapitali		1 275 000
Tovar-moddiy zahiralar		635 000	Taqsimlanmagan foyda		425 000
Hisob-kitob schyoti	-600000	100 000	To‘lanadigan schyotlar		635 000
Kassa		50 010	Byudjetga qarzlar	-600000	100 000
Balans		1 985 010	Balans		1 985 010

8- Mavzu: Schyotlar tizimi haqida tushuncha.

1.Schyotlar rejasi: buxgalteriya hisobi tizimidagi axborotning umumiy tuzilishini, uning xo‘jalik mexanizmiga muvofiq holda iqtisodiy tavsifini aniqlab beradi

2. Schyotlar rejasi qaysi yilladan kuchga kiritilgan: 2020-yil
3.Schyotlar rejasida jami nechta schyot mavjud: Shotlar rejasida jami 79 ta shot bor bulardan 74 tasi harakatda
25 Tasi bosh shotlar hisoblanadi.
4.Doimiy schyot bilan transit schyotlarning farqi: Doimiy shotlar balansda qoldiqqa ega aktiv va passiv dan iborat
5.Transit shotlar hisobot davrida ochilib balansda qoldiqqa ega bolmagan vaqtinchalik ochilib yopilib ketadigan shot
6.Aktiv schyotlarga: korxona mablaglari uzoq muddatli aktivlar va joriy aktivlar
7.Passiv schyotlarga: korxonaning manbalarini ustavfondi foyda majburiyatlar moliyaviy natijalar


1-Masala.Quyida keltirilgan ho’jalik mablag’larini schyotlar rejasiga muvofiq guruhlang.

№	Mablag’larining nomi	Schyot raqami
1	Qurilish materiallari	1050
2	Ombordagi tayyor mahsulotlar	2810
3	Inventar va xo’jalik anjomlari	1080
4	Xaridorlarga jo’natilgan tovarlar	2970
5	Yo’ldagi pul mablag’lari	5710
6	Idishlar	1060
7	Ta’minot bo’limi vakiliga berilgan avans	4230
8	Bank maxsus schyotlaridagi mablag’lar	5110
9	Kassadagi pul mablag’lari	5010
10	Inkasatorga topshirilgan pul mablag’lari	5520
11	Tugallanmagan ishlab chiqarish qoldig’i	0810
12	Materiallar	1010
13	Boshqa debetorlik qarzlari	4890
14	Uzoq muddatli investitsiyalar	0600
15	Qimmatli qog’ozlar	0610
16	Nomoddiy aktivlar	0400
17	Hisob–kitob schyotidagi pul mablag’lari	5110
18	Qayta ishlovga berilgan materiallar	2510
19	Umum sex ahamiyatiga ega bo’lgan asosiy vositalar	2600
20	Ehtiyot qismlar	1040
21	Hisobdors haxslar bilan hisob - kitoblar	6970
22	Boshqa turli materiallar	1090
23	Sotib olingan yarim tayyo rmahsulotlar	2100
24	Kelgusi davr harajatlari	3100
25	Ta’minot va sotish bo’limlarining binolari v ajihozlari	0120
26	Korxonaning ma’muriyat binosi	0120
28	Yordamchi ishlab chiqarish sexlarining asosiy vositalari	2310
29	Valyuta schyoti	5200
30	Oldindan to’langan ijara to’lovlari	3110

Topshiriq:
Berilgan ma’lumotlar asosida korxona xo’jalik mablag’larini aks ettiruvchi schyotlarni aniqlang.
2-Masala. Xo’jalik mablag’larining tashkil topish manbalarini schyotlar rejasiga muvofiq guruhlang.

№	Mablag’larning tashkil topish manbalari	Schyot raqami
1	Korxonaning mol yetkazib beruvchilardan olgan materiallari uchun qarzi	6010
2	Korxonaning byudjetga to’lovlar bo’yicha soliq idoralariga bo’lgan qarzi	6410
3	Korxonaning ustav kapitali	8310
4	Qisqa muddatli qarzlar	6820
5	Boshqa turli kreditor qarzlar	7920
6	Asosiy vositalarning eskirishi	0200
7	Bankning uzoq muddatli kreditlari	7810
8	Korxonaning ijtimoiy sug’urta bo’yicha qarzi	6510
9	Korxonaning ish haqi bo’yicha o’z xodimlariga bo’lgan qarzi	6710
10	Qisqa muddatli kreditlar	6810
11	Tovarlar va xizmatlar uchun kreditorlar bilan hisoblashuvlar	7920
12	Hisoblangan foizlar	6920
13	Korxona sof foydasi	8700
14	Qo’shilgan qiymat solig’i bo’yicha soliq idoralariga bo’lgan qarzdorlik
15	Muddatida qaytarilmagan ssudalar
16	Kelgusi davr harajatlari	3100
17	Korxonaning rezerv kapitali	8500
18	To’lanadigan obligatsiyalar	7830

9 Mavzu:Xo’jalik jarayonlarini schyotlarda qayd etish.
1.Berilgan ma’lumotlar asosida buxgalteriya hisobi schyotlarini oching va ularning oy boshiga qoldig’ini yozing:
2.May oyida sodir bo’lgan xo’jalik jarayonlariga buxgalteriya provotkalarini tuzing.
3. Buxgalteriya hisobi schyotlarida xo’jalik jarayonlarini qayd qiling.
4.Buxgalteriya hisobi schyotlarining oy boshiga qoldiq, oy davomidagi aylanmalari va oy oxiriga qoldig’ini aniqlang

T/R	Moddalarning nomi	Summasi
1	Assosiy vositalar	3000000
2	Materiallar va xom-ashyolar	8000000
3	Tugallanmagan ishlab chiqarish	22200000
4	Tayyor mahsulotlar	9000000
5	Kassa	700000
6	Hisob-kitob schoti	1049000
7	Tovar va xizmatlar uchun bonaklar	30000000
8	Boshqa debitorlik qarzlari	4300000
9	Ustav kapitali	56049000
10	Foyda	4000000
11	Qisqa mudatli kreditlar	5500000
12	Byudjet bo’yicha	500000
13	Sug’rta boyicha	700000
14	Mehnatga haq to’lash bo’yicha	4300000
15	Boshqa kreditorlar bo’yicha	7200000
	Balans jami	156498000

Aktivlar – 78249000

Passivlar – 78249000.

T/R	Jarayonning Mazmuni	Summa
1	Assosiy ishlabchiqarishdagi ishchilarga ish haqqi hisoblandi	1784500
2	Ish haqqi berish uchun hisob-kitob schotidan kassaga pul olindi	1554300
3	Xojalik harajatilari uchun kassadan bonak berildi	60000
4	Xodimlarga kassadan ish haqi berildi	1240000
5	Mol yetkazib beruvchilardan olingan materiallar omborga qabul qilindi	475000
6	Materialar beruv chilardan olingan bonak ssudasi hisob-kitob schyoyiga otkazildi	350000
7	Oz vaqtida berilmagan ishhaqi korxonaning hisob-kitob schyotiga qaytarib berildi	314300
8	Ombordan ishlab chiqarishga materiallar berildi	60000
9	Ishlab chiqarishda ishlatilmagan materiallar omborga qaytarildi	10000
10	Ishchilarning ish haqidan soliqlar ushlab qolindi	287500
11	Hisoblangan ishhaqiga nisbatan qonunda belgilangan tardibda ijtimoiy sugurtaga ajratma hisoblandi	130000
12	-bonak ssudasi boyicha	70000
13	-mol yetkazib beruvchilarga	65000
14	-sug’urta boyicha	13000
15	-byudjetga soliqlar boyicha	11000
16	Tayyor mahsulotlar omboriga qabul qilib olindi	149000
17	Foydadan maxsus maqsadlarga moljallangan fondlarga mablag’ ajratildi	12000

2. Xojalik jarayonlarini qayd etish jarayonlari quyidagi shakilda tuzing.

T/R	Debit	Kredit	Summa
1	2010	6710	1784500
2	5010	5110	1554300
3	4230	5010	60000
4	6710	5010	1240000
5	1010	6010	475000
6	5110	6810	350000
7	5110	5010	314300
8	2010	1010	60000
9	1010	2010	10000
10	6710	6410	287500
11	6710	6520	130000
12	6810	5110	70000
13	6010	5110	65000
14	6520	5110	13000
15	6410	5110	11000
16	2810	2010	149000
17	8710	8890	12000

Buxgalteriya o’tkazmasi

T/R	Schyot raqami	Boshlan Dt	Qoldiq Kt	Aylanma Dt	Kt	Yakuni Dt	Qoldiq Kt
1	0100	3000000	---	---	---	3000000	---
2	1010	8000000	---	485000	60000	8425000	---
3	2010	22200000	---	1844500	159000	23885500	---
4	2810	9000000	---	149000	---	9149000	---
5	5010	700000	---	1554300	1614300	640000	---
6	5110	1049000	---	664300	1713300	---	---
7	4220	30000000	---	---	---	30000000	---
8	4890	4300000	---	---	---	4300000	---
9	4230	---	---	60000	---	60000	---
10	8310	---	56049000	---	---	---	56049000
11	8710	---	4000000	12000	---	---	3988000
12	6810	---	5500000	70000	350000	---	5780000
13	6410	---	500000	11000	287500	---	776500
14	6510	---	700000	13000	130000	---	817000
15	6710	---	4300000	1657500	1784500	---	4427000
16	6990	---	7200000	---	---	---	7200000
17	6010	---	---	65000	475000	---	410000
18	8890	---	---	---	12000	---	12000
	Jami	78249000	78249000	6585600	6585600	79459500	79459500