Topshiriq natijasi: Elektron pochta protokollari: smtp, imap, pop3

Topshiriqlar 

1. Elektron pochta protakollari. 

2. Tarmoqlararo ekran texnologiyasi 

3. DLP tizimlari 

4. IPS va IDS tizimlari 

 

Topshiriq natijasi: 

1. Elektron pochta protokollari: SMTP, IMAP, POP3 

Ma’lumotlarni elektron pochta orqali jo’natishda Internet kompyuterlar o’rtasida 

TCRG’IR ning bir qismi hisoblangan SMTR(Simrle Mail Transfer Rrotocol), POP3(Post 

Office Protocol) va IMAP (Internet Message Access Protocol) protokollaridan 

foydalaniladi. 

SMTR protokoli 

- internetda elektron pochta orqali xabarlarni jo’natish xizmati. Ilk bor 

1982 yilda internetda elektron pochta xizmatidan foydalanish taklifi berilgan. SMTP ning 

imkoniyatlari: 

SMTP – amaliy protokol. 

SMTP – aloqadagi yo’nalishni ko’rsatuvchi protokol. 

SMTP – matnga asoslangan protokol 

Xabarlarni jo’natish uchun SMTP protokoli qabul qiluvchi va jo’natuvchining adresini 

aniqlaydi. Ishonchli SMTP protokoli agar xabar qabul qiluvchining manziliga etib 

bormasa xatoli xabarni jo’natuvchining elektron manziliga jo’natadi. 

IMAP protokoli 

- 1986 yilda ushbu protokoldan foydalanish imkoniyatini taklif etishdi. 

Internetda elektron pochta orqali xabarlarni bir nechta kishiga jo’natish va qabul qilish 

protokoli hisoblanadi. 

POP3 protokoli 

- internetda elektron pochta orqali xabarlarni qabul qilish xizmati . 

Xulosa qilib aytish mumkinki, kompyuter va kommunikatsiyaning rivojlanishi insonlar 

orasida, mamlakatlar orasida axborot almashinuvini qisqa muddatda amalga oshirish 

mumkin. Bu esa insonlarning qanchadan-qancha vaqtlarini, kuchlari tejalishidan dalolat 

bermokda. 

POP (pochta aloqasi protokoli) 

Asosan POP bu elektron pochtaga kirish protokoli bo'lib, markaziy pochta serveridan 

elektron pochta xabarlarini yuklab olish uchun ishlatiladi. Umumiy elektron pochta POP 

mijozlari yoki MS Outlook va MS Outlook Express kabi ilovalar barcha elektron 

pochtalarni serverdan mahalliy kompyuterga yuklab oladi, ularni serverda yo'q qiladi va 

TCP va UDP tomonidan o'rnatilgan ulanishni uzib qo'yadi. 

Odatda POP serveri POP so'rovlarini tinglash uchun 110 portidan foydalanadi, ammo 

xavfsiz pochta xizmatlarida STLS buyrug'i yoki POP3S yordamida pochta serveriga 

ulanish uchun TLS (Transport Layer Security) yoki SSL (Secure Socket Layer) ishlatiladi. 

(№ 995 port). 

Garchi pochta mijozida turli xil sabablarga ko'ra umuman amalga oshirilmaydigan 

elektron pochta xabarlarining nusxalarini serverda qoldirish imkoniyati mavjud bo'lsa 

ham. O'sha kunlarda pochtaning bo'sh joyini ko'rib chiqib, ushbu usul joriy qilingan bo'lar 

edi, ammo bugungi kunda server bo'sh joylari Terra Baytda joylashgan va bu umuman 

cheklov emas. 

IMAP (Internet-xabarlarga kirish protokoli) 

IMAP - bu serverdan pochtalarga kirish uchun yana bir protokol. IMAP serveri kirish 

xabarlarini yuborishni talab qilgan 143 portda tinglaydi. Asosan IMAP protokolida 

elektron pochta xabarlari markazlashtirilgan serverda saqlanadi va istalgan mijozga 

istalgan joyda kirish mumkin. Siz shunchaki uzoqdan ishlaydigan elektron pochta 

mijozlari POP serveri ishlayotgan mashinada ishlaydigan serverga masofadan ulanish deb 

o'ylashingiz mumkin. Masofadan ishlayotgan elektron pochta mijozini ko'rish uchun siz 

shunchaki derazadan yoki masofaviy ish stolidan foydalanasiz. PAP bilan taqqoslaganda 

IMAP-da juda ko'p xususiyat va afzalliklar mavjud. 

IMAP serveriga ulanish 

IMAP muhitida elektron pochta mijozlari foydalanuvchi interfeysi faol bo'lganda 

ko'pincha IMAP Server bilan aloqada bo'ladilar. 

 Bir nechta mijozlar va bir vaqtning o'zida kirish 

Pochtalar pochta serverida saqlanadi va POP kabi emas, chunki yuklab olingan xabarlar bu 

erda IMAP serverida o'chiriladi, biz xohlagan vaqtda istalgan joyda pochta oynasiga 

kirishimiz mumkin. 

 Qisman xabarga kirish 

Pochta mijozlari xatning barcha matnlarini yoki qo'shimchalarini yuklamasdan serverdan 

matnli qismini olishadi. Agar foydalanuvchi faqat ilova talab qilsa, u to'liq yuklab olinadi. 

 Xabar holati to'g'risidagi ma'lumot 

Bayroqlar, o'qilgan xatlar, javoblar, yuborilgan xatlar belgilanadi va bu ma'lumotlar pochta 

serverida saqlanadi. Agar siz ushbu mijozlarga boshqa mijozlardan kirsangiz, ular holati 

to'g'risidagi ma'lumotlarni ham ko'rsatadi. 

 Serverdagi pochta qutilari 

IMAP mijozlari serverda pochta qutilarini yaratishi, yo'q qilishi, nomini o'zgartirishi 

mumkin va hatto yo'q qilingan xatlar ham serverning o'zida o'chirilgan papkaga 

ko'chiriladi. 

 Qidiruv Serverda amalga oshiriladi 

IMAP mijozi serverda qidiruvni amalga oshirish uchun so'rov yuboradi. 

POP va IMAP o'rtasidagi farq (1) Ikkalasi ham elektron pochtaga kirish protokoli bo'lib, 

unda POP pochta xabarlarini mahalliy qurilmaga yuklab oladi, u erda IMAP serverda 

saqlanadi va bir vaqtning o'zida bir nechta joydan ko'rinishni ta'minlaydi. (2) POP 110 

raqamidan foydalanadi va IMAP 143 portidan foydalanadi (3) POP-ni yuklaydi va 

serverdan uzadi, IMAP mijozi doimo ulanadi va yangi pochta kelganida va qachon 

xabarnoma yuboradi (4) Barcha pochta papkalari serverda joylashgan va IMAP va POP 

mahalliy qurilmada joylashgan. (5) Agar siz xatni o'qilgan yoki qayta yuborilgan deb 

belgilasangiz, IMAP holati har qanday IMAP mijozidan ko'rinadi, POP-da esa mahalliy 

qurilmangizga xabarlarni yuklab olganingizdan so'ng, boshqa qurilmalardan kirish huquqi 

bo'lmaydi. (6) POP pochta mijozida xatlarni serverda ma'lum vaqtga qoldirish va 

o'chirishga sozlash imkoniyati mavjud. Agar siz 2 ta mijozdan foydalanayotgan bo'lsangiz, 

ikkinchi mijozni serverdan xatlarni yuklab olish sifatida o'rnating va nusxalarini serverda 

qoldirmang. (7) IMAP-da viruslarni tekshirish va zaifliklarni tekshirish oson, chunki xatlar 

serverda saqlanadi va skanerlash serverning o'zida amalga oshiriladi. POP-da, agar siz 

mahalliy qurilmangizga xatlarni yuklab olsangiz, barcha elektron pochtalarni 

skanerlashingiz kerak. (8) Qidiruv serverda IMAP-da, POP-da esa - mahalliy qurilmada 

qidirish amalga oshiriladi. (9) Mahalliy mashina yoki qurilma o'z ma'lumotlarini yo'qotishi 

yoki yo'qotishi mumkin bo'lgan holatlar mavjud, ammo IMAP pochtalarida u katta va juda 

ko'p serverlarga saqlanadi.                       

2. Tarmoqlararo ekran texnologiyasi 

 

Tarmoqlararo ekran 

— himoyalash vositasi bo‘lib, ishonchli tarmoq, va ishonchsiz tarmoq 

orasida ma’lumotlarga kirishni boshqarishda qo‘llaniladi. Tarmoqlararo ekran ko‘p 

komponentli bo‘lib, u Internetdan tashkilotning axborot zahiralarini himoyalash 

strategiyasi sanaladi. Ya’ni tashkilot tarmog‘i va Internet orasida qo‘riqlash vazifasini 

bajaradi. Tarmoqlararo ekranning asosiy funksiyasi ma’lumotlarga egalik qilishni 

markazlashtirilgan boshqaruvini ta’minlashdan iborat. Tarmoqlararo ekran quyidagi 

himoyalarni amalga oshiradi: o‘rinsiz trafiklar, ya’ni tarmoqda uzatiladigan xabarlar 

oqimini taqiqlash; qabo‘l qilingan trafikni ichki tizimlarga yunaltirish; ichki tizimning zaif 

qismlarini yashirish bilan Internet tomonidan uyushtiriladigan xujumlardan himoyalash; 

barcha trafiklarni bayonlashtirish; ichki ma’lumotlarni, masalan tarmoq topologiyasini, 

tizim nomlarini, tarmoq uskunalarini va foydalanuvchilarning identifikatorlarini 

Internetdan yashirish; ishonchli autentifikatsiyani taьminlash. Ko‘pgina adabiyotlarda 

tarmoqlararo ekran tushunchasi brandmauer yoki Fire Wall deb yuritilgan. Umuman 

bo‘larning xammasi yagona tushunchadir. Tarmoqlararo ekran — bu tizim, umumiy 

tarmoqni ikki qismga ajratib, tarmoqlararo himoya vazifasini o‘taydi va ma’lumotlar 

paketining chegaradan o‘tish shartlarini amalga oshiradigan qoidalar to‘plami hisoblanadi. 

Odatda tarmoqlararo ekran ichki tarmoqlarni global tarmoqlardan, ya’ni Internetdan 

himoya qiladi. SHuni aytish kerakki, tarmoqlararo ekran nafaqat Internetdan, balki 

korporativ tarmoqlardan xam himoya qilish qobiliyatiga egadir. Har qanday tarmoqlararo 

ekran ichki tarmoqlarni to‘liq himoya qila oladi deb bo‘lmaydi. Internet xizmati va hamma 

protokollarning amaliy jihatdan axborotlarga nisbatan himoyasining to‘liq bo‘lmaganligi 

muammosi bor. Bu muammolar kelib chiqishining asosiy sababi Internetning UNIX 

operatsion tizim bilan bog‘liqligida. TCR/IR (Transtnission Control Protokol/lnternet 

Protocol) Internetning global tarmog‘ida kommunikatsiyani ta’minlaydi va tarmoqlarda 

ommaviy ravishda qo‘llaniladi. 

 

Tarmoqlararo ekranni ulash sxemasi 

 

 

Tarmoqlararo ekranlarning OSI modeli satxlarida qo’llanishi 

Tarmoqlararo ekran ba’zi bir kamchiliklari tufayli Dos hujumidan to‘laqonli himoyani 

ta’minlab bera olmaydi:  

- loyihalashdagi xatoliklar yoki kamchiliklar — tarmoqlararo ekranlarning har xil 

texnologiyalari himoyalana-yotgan tarmoqqa bo‘ladigan barcha suqilib kirish yo‘llarini 

qamrab olmaydi;  

- amalga oshirish kamchiliklari — har bir tarmoqlararo ekran murakkab dasturiy (dasturiy-

apparat) majmua ko‘rinishida ekan, u xatoliklarga ega. Bundan tashqari, dasturiy amalga 

oshirish sifatini aniqlash imkonini beradigan va tarmoqlararo ekranda barcha 

spetsifikatsiyalangan xususiyatlar amalga oshirilganligiga ishonch hosil qiladigan sinov 

o‘tkazishning umumiy metodologiyasi mavjud emas;  

-qo‘llashdagi (ekspluatatsiyadagi) kamchiliklar — tarmoqlararo ekranlarni boshqarish, 

ularni xavfsizlik siyosati asosida konfiguratsiyalash juda murakkab hisoblanadi va 

ko‘pgina vaziyatlarda tarmoqlararo ekranlarni noto‘g‘ri konfiguratsiyalash hollari uchrab 

turadi. Sanab o‘tilgan kamchiliklarni IPsec protokolidan foydalangan holda bartaraf etish 

mumkin. Yuqoridagilarni umumlashtirib, tarmoqlararo ekranlar va IPsec protokolidan 

to‘g‘ri foydalanish orqali DOS hujumidan yetarlicha himoyaga ega bo‘lish mumkin.  

 

 

Seans satxda funksiyalashgan Tarmoqlararo ekran sxemasi 

 

 

Amaliy satxda funksiyalashgan Tarmoqlararo ekran sxemasi 

 

  

3. DLP tizimlari 

 

DLP

 - bu axborot muhitida ma'lumotlarning tarqalishini oldini olish tizimi. Bu korporativ 

tarmoqlarning tizim ma'murlari ma'lumotlarni ruxsatsiz uzatish urinishlarini kuzatishi va 

to'sib qo'yishi mumkin bo'lgan maxsus vositadir. Bunday tizim noqonuniy ma'lumotlarni 

olish faktlarini oldini olishi mumkinligi bilan bir qatorda, ijtimoiy tarmoqlardan 

foydalanish, suhbatlashish, elektron pochta xabarlarini yuborish va boshqalar bilan bog'liq 

bo'lgan barcha tarmoq foydalanuvchilarining harakatlarini kuzatishga imkon beradi. DLP 

maxfiy ma'lumotlari bu ma'lum bir tashkilot, kompaniya, korxonada mavjud bo'lgan 

ma'lumotlarning maxfiyligi va xavfsizlik siyosatining barcha talablarini qo'llab-quvvatlash 

va amalga oshirishdir. 

Qo'llash sohasi 

DLP tizimlaridan amaliy foydalanish maxfiy ma'lumotlar tarqalishi katta moliyaviy 

yo'qotishlarga, obro'ga jiddiy zarba, shuningdek mijozlar bazasi va shaxsiy 

ma'lumotlarning yo'qolishiga olib kelishi mumkin bo'lgan tashkilotlar uchun eng 

muhimdir. Bunday tizimlarning mavjudligi o'z xodimlarining "axborot gigienasi" ga 

yuqori talablarni qo'yadigan kompaniyalar va tashkilotlar uchun majburiydir. 

 

DLP tizimlarining turlari 

Axborotning tarqalishini oldini olish uchun ishlatiladigan vositalarni bir nechta asosiy 

toifalarga bo'lish mumkin: 

-xavfsizlikning standart vositalari; 

-ma'lumotlarni oqilona himoya qilish choralari; 

-ma'lumotlarni shifrlash va foydalanishni boshqarish; 

-ixtisoslashtirilgan DLP xavfsizlik tizimlari. 

-Har bir kompaniya foydalanishi kerak bo'lgan standart xavfsizlik to'plamiga antivirus 

dasturlari, o'rnatilgan xavfsizlik devori va ruxsatsiz hujumlarni aniqlash tizimlari kiradi. 

Axborotni himoya qilishning intellektual vositalari maxsus ma'lumotlardan foydalanishni 

va ma'lumotlarga noqonuniy kirishni, elektron yozishmalarning noto'g'ri ishlatilishini va 

hokazolarni hisoblash imkonini beradigan zamonaviy algoritmlardan foydalanishni o'z 

ichiga oladi. Bundan tashqari, bunday zamonaviy zamonaviy xavfsizlik vositalari turli xil 

dastur va xizmatlardan tashqaridan olingan axborot tizimiga so'rovlarni tahlil qilishga 

imkon beradi. bir turdagi josus rolini o'ynashi mumkin. Aqlli xavfsizlik xususiyatlari 

chuqur va batafsil tekshirishga imkon beradi. axborot tizimi turli yo'llar bilan mumkin 

bo'lgan ma'lumotning tarqalishi uchun. Maxfiy ma'lumotlarni shifrlash va ma'lum 

ma'lumotlarga kirishni cheklash maxfiy ma'lumotlarning yo'qolish ehtimolini 

minimallashtirish uchun yana bir samarali qadamdir. 

Maxsus DLP ma'lumotlari tarqalishini oldini olish tizimi ruxsatsiz nusxalash va korporativ 

muhitdan tashqarida muhim ma'lumotlarni uzatish faktlarini aniqlash va oldini olishga 

qodir bo'lgan murakkab ko'p funktsiyali vositadir. Ushbu qarorlar ruxsatsiz yoki bunday 

ruxsatga ega bo'lganlarning vakolatlaridan foydalangan holda ma'lumotlarga kirish 

faktlarini aniqlashga imkon beradi. 

Ixtisoslashgan tizimlar quyidagi vositalardan foydalanadilar: 

ma'lumotlarning aniq muvofiqligini aniqlash mexanizmlari; 

turli statistik tahlil usullari; 

kodli iboralar va so'z texnikasidan foydalanish; 

tuzilgan barmoq izlari va hk.; 

Network DLP va Endpoint DLP DLP tizimlarini taqqoslashni ko'rib chiqing. 

Network DLP - bu "axborot muhiti perimetri" yaqinida joylashgan tarmoq tuzilishining 

o'sha nuqtalarida qo'llaniladigan apparat yoki dasturiy ta'minot darajasidagi maxsus echim. 

Ushbu vositalar to'plami yordamida maxfiy ma'lumotlarni sinchiklab tahlil qilish amalga 

oshiriladi, ular korporativ axborot muhiti tashqarisida axborot xavfsizligi qoidalarini 

buzgan holda yuborishga harakat qiladilar. 

Endpoint DLP bu oxirgi foydalanuvchi ish stantsiyasida, shuningdek kichik 

tashkilotlarning server tizimlarida qo'llaniladigan maxsus tizimlardir. Ushbu tizimlar 

uchun yakuniy ma'lumot punkti "axborot muhiti perimetri" ning ichki va tashqi 

tomonlarini boshqarish uchun ishlatilishi mumkin. Tizim ma'lumotlar trafigini tahlil qilish 

imkonini beradi, bu orqali ma'lumotlar ham foydalanuvchilar, ham foydalanuvchilar 

guruhlari o'rtasida almashiladi. Ushbu turdagi DLP tizimlarini himoya qilish ma'lumotlar 

almashish jarayonini, shu jumladan, har tomonlama tekshirishga qaratilgan elektron 

pochta xabarlari, ijtimoiy tarmoqlardagi aloqa va boshqa axborot faoliyati.DLP tizimlarini 

kiritish ularning ma'lumotlarini qadrlaydigan va oqish va yo'qotish holatlarining oldini 

olish uchun hamma narsani qilishga harakat qiladigan barcha kompaniyalar uchun 

majburiydir. Xavfsizlikning bunday innovatsion vositalarining mavjudligi kompaniyalarga 

korporativ axborot muhitidan tashqarida muhim ma'lumotlarni tarqatishni istisno qiladi 

mavjud kanallar ma'lumotlar almashinuvi. DLP tizimini o'rnatgan holda kompaniya 

quyidagilarni boshqarish imkoniyatiga ega bo'ladi: 

-korporativ veb-pochta orqali xabarlarni yuborish; 

-fTP ulanishlaridan foydalanish; 

-wiFi, Bluetooth, GPRS kabi simsiz texnologiyalardan foydalangan holda mahalliy 

ulanishlar; 

-mSN, ICQ, AOL va hk kabi mijozlardan foydalangan holda tezkor xabar almashish; 

-tashqi drayverlardan foydalanish - USB, SSD, CD / DVD va boshqalar. 

-korporativ bosib chiqarish moslamalari yordamida chop etishga yuboriladigan hujjatlar. 

4. IPS va IDS tizimlari 

Kompyuter tizimlari va tarmoqlarida axborot xavfsizligini ta’minlash hozirgi kuning 

dolzarb masalasi hisoblanadi. Kompyuter tizimlarida bo’ladigan hujumlarni oldini olishda 

va bartaraf etishda IPS va IDS vositalardan foydalanish tabora ommalashib bormoqda. 

IDS

 – (Hujumlarni aniqlash, ing.Intrusion Detection Systems) bu kompyuter tizimlari yoki 

tarmoqlarida yuz berayotgan hodisalarni kuzatish va kompyuter xavfsizligi siyosati yoki 

standart xavfsizlik qoidalarini buzishga olib keladigan holatlarning tahlilidir. 

 

IPS

 – (Hujumlarni bartaraf etishning (Intrusion Prevention System) esa kompyuter 

tizimlari yoki tarmoqlarida yuz berayotgan hodisalarni kuzatish va kompyuter xavfsizligi 

siyosati yoki standart xavfsizlik qoidalarini buzishga olib keladigan holatlarning tahlili 

bilan birgalikda aniqlangan holatlarni to’xtatishga, hujumlarga qarshi javob qaytarish 

qobiliyatli harakatlar yig’indisidir.

 

IDS (Intrusion Detection System) - bu tarmoqdagi noo'rin, noto'g'ri yoki anomal ishlarni 

aniqlaydigan va ularga hisobot beradigan tizimlar. Bundan tashqari, tarmoq yoki server 

ruxsatsiz hujumga duchor bo'lganligini aniqlash uchun IDS dan foydalanish mumkin. IPS 

(Intrusion Prevention System) bu ulanishlarni faol ravishda uzib qo'yadigan yoki agar 

ularda ruxsatsiz ma'lumotlar bo'lsa, paketlarni tashlaydigan tizim. IPSni IDS kengaytmasi 

sifatida ko'rish mumkin. 

IDS (Intrusion Detection System) - bu tarmoqdagi noo'rin, noto'g'ri yoki anomal ishlarni 

aniqlaydigan va ularga hisobot beradigan tizimlar. Bundan tashqari, tarmoq yoki server 

ruxsatsiz hujumga duchor bo'lganligini aniqlash uchun IDS dan foydalanish mumkin. IPS 

(Intrusion Prevention System) bu ulanishlarni faol ravishda uzib qo'yadigan yoki agar 

ularda ruxsatsiz ma'lumotlar bo'lsa, paketlarni tashlaydigan tizim. IPSni IDS kengaytmasi 

sifatida ko'rish mumkin. 

IDS tarmoqni kuzatib boradi va nomuvofiq, noto'g'ri yoki anomal ishlarni aniqlaydi. 

IDSning ikkita asosiy turi mavjud. Birinchisi, tarmoq ichkarisiga kirishni aniqlash tizimi 

(NIDS). Ushbu tizimlar tarmoqdagi trafikni tekshiradi va hujumlarni aniqlash uchun bir 

nechta xostlarni kuzatib boradi. Datchiklar tarmoqdagi trafikni ushlash uchun ishlatiladi va 

zararli tarkibni aniqlash uchun har bir paket tahlil qilinadi. Ikkinchi turi - Xostga 

asoslangan hujumni aniqlash tizimi (OITS). OITS asosiy kompyuterlarda yoki serverda 

joylashtiriladi. Ular odatiy bo'lmagan xatti-harakatlarni aniqlash uchun tizim jurnallari 

fayllari, audit yozuvlari va fayl tizimidagi o'zgarishlar kabi mashinada mahalliy bo'lgan 

ma'lumotlarni tahlil qiladilar. OITS potentsial anomaliyalarni aniqlash uchun mezbonning 

normal holatini kuzatilgan harakatlar bilan taqqoslaydi. Ko'p joylarda IDS o'rnatilgan 

qurilmalar chegara yo'riqnoma va xavfsizlik devori orasiga yoki yo'riqnoma tashqarisiga 

joylashtiriladi. Ba'zi hollarda IDS o'rnatilgan qurilmalar xavfsizlik devori va yo'riqnoma 

yo'riqchisining tashqarisiga joylashtirilib, hujumlarning keng ko'lamini ko'rish niyatida. 

Ishlash bu IDS tizimlarida asosiy muammodir, chunki ular yuqori tarmoqli tarmoq 

qurilmalarida qo'llaniladi. Hatto yuqori unumdorlik komponentlari va yangilangan 

dasturiy ta'minotga ega bo'lgan holda ham, IDS paketlarni tashlab yuborishga moyildir, 

chunki ular katta hajmli ishlov berishga qodir emas. 

IPS - bu identifikatsiyalashda hujumni yoki hujumni oldini olish uchun faol choralarni 

ko'radigan tizim. IPS to'rt toifaga bo'linadi. Birinchisi, tarmoqqa kirishning oldini olish 

(NIPS) bo'lib, u butun tarmoqni shubhali harakatlar uchun kuzatib boradi. Ikkinchi tur - bu 

taqsimlangan xizmatni rad etish (DDoS) kabi hujum natijasida kelib chiqishi mumkin 

bo'lgan odatiy bo'lmagan oqim oqimini aniqlash uchun trafik oqimini tekshiradigan 

tarmoqning xatti-harakatlarini tahlil qilish (NBA) tizimlari. Uchinchi tur - simsiz kirishni 

oldini olish tizimlari (WIPS), shubhali trafik uchun simsiz tarmoqlarni tahlil qiladi. 

To'rtinchi tur - xostga kirishga to'sqinlik qilishning oldini olish tizimlari (HIPS), unda bitta 

xost faoliyatini boshqarish uchun dasturiy ta'minot to'plami o'rnatilgan. Yuqorida aytib 

o'tilganidek, IPS zararli ma'lumotlarni o'z ichiga olgan paketlarni tashlash, xafa IP-

manzildan keladigan trafikni tiklash yoki blokirovka qilish kabi faol choralarni ko'radi. 

IPS va IDS o'rtasidagi farq nima? 

IDS - bu tarmoqni kuzatib boruvchi va nomuvofiq, noto'g'ri yoki anomal xatti-harakatlarni 

aniqlaydigan tizim, IPS bu kirish yoki hujumni aniqlaydigan va ularning oldini olish 

uchun faol choralarni ko'radigan tizimdir. Ikkalasi o'rtasidagi asosiy tanlanish IDSdan 

farqli o'laroq, IPS aniqlangan intruziyalarni oldini olish yoki blokirovka qilish uchun faol 

choralar ko'radi. Ushbu oldini olish choralari zararli paketlarni o'chirish, zararli IP-

manzillardan keladigan trafikni tiklash yoki blokirovka qilish kabi tadbirlarni o'z ichiga 

oladi. IPSni IDS kengaytmasi sifatida ko'rish mumkin, bu ularni aniqlashda hujumlarning 

oldini olish uchun qo'shimcha imkoniyatlarga ega.