Toshkent – 2023 Mavzu 1«Menejment va marketing asoslari» fanining predmeti, mohiyati, uning maqsadi va vazifalari hamda metodi

4-mavzu. Boshqarishning tashkiliy strukturalari

1. Boshqarish strukturasining mazmuni. Boshqarish organlari, boshqarish bug‘inla­ri,boshqarish bosqichi.

2. Boshqarish strukturasini belgilovchi omillar: Boshqarish strukturasining tashkiliy turlari, chiziqli struktura , chiziqli-shtabli struktura, chiziqli funktsional struktura, dasturli maqsadli struktura,boshqarishning matritsali strukturasi.
3. Boshqarish srukturasining afzalligi va kamchiliklari.
4. Boshqarish strukturasini tashkil qilish usullari,shakllari va takomillashtirish yullari.
5. O‘zbekiston Respublikasining boshqarishdagt tarmoq organlari.
1. Boshqarish strukturasining mazmuni. Boshqarish organlari, boshqarish bug‘inlari, oshqarish bosqichi.

“Struktura” lotincha so‘z bo‘lib, narsalar tarkibiy qismlarining o‘zaro bog‘liq ravishda joylashishi, tuzilishini bildiradi.

Boshqarish strukturasi deganda boshqaruv maqsadlarini amalga oshiruvchi va funktsiyalarini bajaruvchi bir-biri bilan bog‘langan turli boshqaruv organlari va bo‘g‘inlarining majmuasi tushuniladi.
Boshqarishning u yoki bu vazifalarini xal qilish uchun muayyan organlar tuziladi. Boshqarish organlari tizimi, qo‘yi organlarining yuqori organlariga bo‘ysinish va ular o‘rtasidagi o‘zaro aloqa boshqarish strukturasi tushunchasini tashkil qiladi. Bunday struktura odatda “boshqaruv apparati strukturasi” deb yuritiladi. U biron-bir boshqaruv organining (vazirlikning boshqaruv apparati, korxonaning boshqaruv apparati va x.k) bo‘limlari tarkibini bildiradi.
Boshqarish strukturasi ishlab chiqarish strukturasi bilan xam ifodalanadi. Bunda boshqarishni tashkl etishning dastlabki va belgilovchi omili ishlab chiqarish jarayoni bo‘lib hisoblanadi. U o‘zaro bog‘langan asosiy, yordamchi va xizmat ko‘rsatuvchi jarayonlardan iborat bo‘lib, bu jarayonlar bo‘limlar va xodimlar o‘rtasida mexnat taqsimotini talab qiladi. Shu maqsadda ishlab chiqarish bo‘limlari va ularga xos bo‘lgan boshqaruv apparati tuziladi.
Bo‘linmalar yig‘indisi, ularning tarkibi va o‘zaro aloqa shakllari korxonalarning ishlab chiqarish strukturasini tashkil etadi. Har bir korxona o‘ziga xos ishlab chiqarish strukturasiga egadir.
Shunday qilib, boshqarishning maqsadlari, funktsiyalari, vazifalari, ob’ektlari va organlari uning tashkiliy strukturasini belgilab beradi.
Tashkiliy strukturalarni xosil qiladigan boshqarish organlari boshqaruv bo‘g‘inlari va boshqaruv bosqichlari shaklida bo‘ladi.
Boshqarish bo‘g‘ini - bu boshqarishning ayrim yoki qator funktsiyalarini bajaruvchi mustaqil strukturali bo‘limlardir (2.5-jadvalga qarang) Bu bo‘limlar o‘rtasidagi bog‘lanish va aloqalar gorizontal xarakterga ega.
Boshqarish bosqichi - bu ierarxiyaning muayyan darajasida amal qiladigan bo‘g‘indir. Masalan: