Loysimon minerallar kaolinit, illit (gidroslyuda) va montmorillonite deb nomlanuvchi turkumga tuvlinadi. Montmorillonit zairalari nihoyatda mayda bo‘ladi. Kaolinit turkumiga kiruvchi loysimon minerallar, asosan, yer yuzasidagi chuchuk suviar oqimidan hosil bo'lib, mustahkam bog‘langan kristall panjara shaklini hosil qiladilar. Suv ta’sirida ular deyarli ko‘pchimaydi. 2. Loyli gruntlarning zichligi. Turli davrlarda hosil bo‘lgan loyli gruntlar turii zichlikka ega bo'lib, zanalararo bog'ianish kuchining mustahkamligi bilan farqlanadilar. Lovli gnantlar hosil bo'lish davriga, sharoitiga qarab iuii ich a mustahkamlikka ega bo‘lishi mumkin. Sovuq va iliq iqlim sliaroitidagi dengiz va quruqlikda hosil bo’ladigan illit turkumiga kimvchi loysimon zarrachalar ko'proq to‘rtlamchi muzlik davri qatlamlarida uchraydi. Bunday loyli gnintlarga xos boMgan xususiyat ularning kam ko'pchishidir. Montmorillonit turkumiga kiruvchi minerallar dengiz va quruqlik sharoitidagi sho‘r suvlarda hosil bo’ladi. Kristall panjarali bunday minerallar serg‘ovak bo'lib, g'ovaklariga suv molekulalari kirganida panjaralar orasi kengayadi. Natijada minerai ko‘pchishi yuzaga keladi. Loyli gruntlaming hosil bo'lish sharoiti, tarkibi va xususiyatlariga qarab bir qancha turlari mavjud. Masalan, muzlik davri loyi (morena), tasmasimon loy, lyoss, baichiq, sho‘rlangan loy, o‘simlik qoldiqlariga boy loy shular jumlasidandir. Ularning ichida lyoss va lyossimon loyli gruntlar O‘zbekiston tegrasida ko'p uchraydi. Lyosslar loyli gruntlar turkumiga oid bo’lib, o‘ziga xos xususiyatlari bilan ajralib turadi. Ular tarkibi jihatidan deyarli bir xil jinslidirlar, yani changsimon zarrachalar (0,005-0.0.5 mm) 50-80% tashkil etadi. Shamol ta'sirida hosil bo'lgan lyoss ohak, ganch va boshqa suvda oson eriydigan tuzlardan tashkil topgan. Ular grunt tarkibining 10-25% ni tashkil etadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
