Toshkent arxitektura qurilish instituti surayyo Adilovna Qodirova Nigora Xusanboyevna Mirzaahmedova

Quyoshga qarshi qurilmalar – quyoshdan himoyalovchi fazoviy panjara 
tipidagi relefli to‘siq (ko‘p hollarda betondan tayyorlanadi) bo‘lib, u binolarning 
derazalariga to‘g‘ridan – to‘g‘ri tushadigan quyosh nurlarini to‘sishga va 
xonalarning isib ketishining oldini olishga mo‘ljallanadi. Quyoshdan himoyalovchi 
qurilmalar (o‘rnatmalar) issiq iqlim sharoitlarida fasadlarni arxitekturaviy 
ishlashning bosh elementlaridan biri hisoblanadi. 
Muhit sharoit – muhitni hisobga olgan holda yondashish – arxitekturaviy 
inshootlarni tashkil etilgan va etilayotgan shahar muhiti kontekstiga kiritilishini 
inobatga olgan ravishda loyihalash. 
Stilobat – qadimgi grek xramidan toshdan ishlangan zinapoyalar, ko‘p 
hollarda ular yirik uchta pog‘onalardan tashkil topadi. 
Textonika – inshootning konstruktiv sistemasiga tegishli yuklar va tayanchlar 
orasidagi nisbat bo‘lib, u tashkil etilish qonuniyatlarining badiiy ifodasidir. 
Termi– sport, mashg‘ulotlar, yig‘ilishlar va shunga o‘xshash tadbirlarni o‘z 
ichiga olgan Qadimgi Rim jamoat hammomlari. 
Triglif – bo‘ylama o‘ymalarga ega bo‘lgan to‘g‘ri burchakli vertikal toshli 
plita. Trigliflar metopalar bilan almashinib (takrorlanib) doritik orderning frizlarini 
tashkil etadi. 
Unifikatsiya – buyumlarning o‘zaro bog‘liq bo‘lgan tipli – o‘lchamlari va 
markalarining yagona sistemasi asosida qurilish detallari tiplari sonini ratsional 
qisqartirish. 
Friz – klassik arxitekturaviy orderlardagi gorizantal belbog‘ 
(antambliment)ning o‘rta qismi, bu qism arxitrav va karniz orasida joylashgan 
bo‘ladi. Doritik orderda friz navbatma – navbat takorolanadigan trigliflar va 
metodlardan tashkil topadi. 

---

140 
Froniton – bino fasadi, portik, kolonnadalarning uchburchakli tugallangan 
qismi bo‘lib, bu qism tom yopilmasining va karnizlarning og‘ma yon tomonlari bilan 
chegaralangan.