Toshkent axborot-texnologiyalari universiteti Farg’ona filiali Telekommunikatsion texnologiyalari fakulteti

Toshkent axborot-texnologiyalari universiteti Farg’ona filiali

Telekommunikatsion texnologiyalari fakulteti

633-20 guruh talabasi

Odiljonov Begijonning
Akamedik yozuv fanidan

“” mavzusida tayyorlagan

REJA:

1. 
   Tashkiliy xujjatlar xakida tushuncha va ularga oid xujjatlar.
   

1. 
   Farmoyish xujjatlar xakida tushuncha va ularga oid xujjatlar .
   

Iqtisodiyotni boshqarishda tashkiliy farmoyish xujjatlarining axamiyati kattadir. Xar kanday firma yoki korxonani boshqarishda tashkiliy farmoyish xujjatlaridan to’lik foydalanadi.

Tashkiliy xujjatlarga nizom ,ustav, majlis bayoni, shartnoma kiradi.

Nizom bu korxona yoki uning tarkibiy bo’linmalari tuzilishi xuquqi vazifalari ,burchlari, ishni kanday tashkil kilish

tarkibini belgilaydigan xuquqiy xujjatdir. Nizom ayrim mansabdor shaxslarga va turli tadbirlarga (ko’rik, musobaqa va boshqalarga nisbatan xam tuzilishi mumkin) ko’pincha nizom korxonalarni ta’sis etish va tashkil topish paytida tuziladi va yukori tashkilotlar farmoyishi bilan tasdiklanadi. Korxonalarning tarkibiy kismlari ularning raxbarlari tomonidan tuziladi va korxona raxbari farmoyishi bilan eki tasdiklash ustxati (viza) kuyish bilian kuchga kiradi.

Yuriqnoma bu qonun yoki boshka normativ xujjatlarni tushuntirish maksadida chiqariladigan xukukiy xujjatlarni tushuntirish maksadida chiqariladigan xuquqiy xujjatdir. Korxona mansabdor shaxs va fuqarolarning tashkiliy, ilmiy, texnikaviy, moliyaviy va boshka maxsus faoliyat tomonlari xususida tartib koida o’rnatish maksadida davlat boshqaruv organlari tomonidan chikariladi, yoki raxbar tomonidan tasdiqlanadi.

Yuriqnoma matni bulimlardan tarkib topadi. Bo’limlar modda va bandlarga bulinishi mumkin, yuriknoma odatda «Umumiy qoida » deb xam yuritiladi , unda yuriqnomaning maksadi ochib beriladi.

rioya kilish qoidasi, farmoyish tarkibi va umumiy boshka masalalar quriladi. Matnning asosiy qismi aniq ko’rsatma beruvchi xususiyatga ega bo’ladi, bunda «lozim», «kerak», «zarur», «yo’l kuyilmaydi», «mumkin emas» kabi suzlar qo’llaniladi.

Yuriqnomalar ichida xodimning lavozimi yuriknomasi aloxida o’rin egallaydi. Unda umumiy kism xodimning vazifalari, burchlari, xukuklari, boshka xodimlar bilan munosabatlari ishni baxolash mezoni va xodim mas’uliyati ko’rsatiladi. Lavozim yuriqnomasini xodimning bevosita raxbari ishlab chikadi, so’ngra bo’lim mudiri yoki korxona raxbari tasdiqlaydi.

Farmoyish xujjatlari raxbarlar tomonidan chikariladigan xujjatlardir, farmoyish xujjatlariga buyruk, farmoyish, kursatma kiradi. Buyruk doimiy ravishda shaxsan raxbar tomonidan tayerlanadi, kursatma va farmoyishlar raxbar movunlari tomonidan beriladi.

Buyruklarning bir kator turlari mavjud bulib bularga:

1. 
   Umumiy masalalar buyicha
   

1. 
   SHaxsiy tarkib buyicha
   

1. 
   Asosiy faoliyat buyicha
   

Asosiy faoliyatga oid buyruklar ishni tashkil kilish, muassasa eki uning bulimlari faoliyatini tartibga solishda

kullaniladi. Ularda, odatda, yukori tashkilotlardan kelgan kursatmaviy xujjatlar xodimlarga etkaziladi, bularning ijrosi yuzasidan anik chora-tadbirlar belgilanadi,mas’ul shaxslar va bajarish muddati tayinlanadi.

Buyrukning asosiy kismlari kuyidagilardan iborat: Vazirlik, boshkarma nomi, muassasa nomi, buyrukning nomi, sanasi, rakami, buyruk chikkan joy nomi, sarlavxasi, buyruk matni, raxbar yoki urinbosar imzosi va xakozo. Buyrukning farmoyish kismi yangi satrdan, bosh xarflar bilan yoziladigan «BUYURAMAN» suzi bilan boshlanadi. Buyrukda ishning bajarilish muddati mazmunidan kelib chikib umumiy tarzda yoki xar bir farmoyishda anik kursatish mumkin.

Buyrukda adliya maslaxatchisi imzosi xam bulishi kerak. Adliya maslaxatchisi buyrukni kurishda kuyidagilarga e’tibor beradi: masalan buyruk bilan rasmiylashtirish aksadi kanchalik tugri keladi; buyruk loyixasi amaldagi konunlarga, xukumat karorlariga kanchalik muvofik keladi; mazkur idoraning ilgari berilgan buyruklari bilan ziddiyat yukmi yoki ularning kisman takrori bulib kolmayaptimi.

Asosiy faoliyatga oid buyruklarda, odatda, mazmunidan kelib chikib sarlavxa kuyiladi.

Buyrukning asosiy matni asoslovchi va farmoyish kismlaridan tarkib topadi. Asoslovchi kismda buyrukdan maksad, shart-sharoitlar sabablar kursatiladi, asos kilib alinayotgan buyrukka xavola kilinadi. Ayrim xollarda buyrukka asos bulgan xujjat uning farmoyish kismi tegishli bandida xam kursatiladi.

Ba’zi buyruklarni asoslashga xojat bulmasligi mumkin, bunday xollarda ular tugridan-tugri farmoyish kismi bilan xam berilaveradi.

Tashkiliy xujjatlar mazmunan tashkilot, muassasa va korxonalarning xukukiy makomi, tarkibiy tarmoklari va xodimlari, boshkaruv jarayonining borishida jamoa ishtirokining kayd kilinishi, boshka tashilotlar bilan alokalarning xukukiy tomonlari kabi masalalarni aks ettiradi. Nizomlar, yuriknomalar, majlis bayonlari, shartnomalar ana shunday tashkiliy xujjatlar sirasiga kiradi.

Buyruk imzo chekilgandan sung kuchga kiradi. Farmoyish korxona ma’muriyati xamda bulimlar raxbarlari tomonidan amaliy masalalar yuzasidan kabul kilinadigan xujjatdir. Odatda farmoyishlarda xarakat muddati cheklangan bulib uning kuchi bulimlarning tor doirasiga ayrim mansabdor shaxslar va fukarolarga taalukli buladi. Farmoyishning matni xuddi buyrukniki singari zaruriy kismlardan tashkil topadi. Fakat uning kirish kismida «BUYURAMAN» suzi urniga tavsiya kilaman, ruxsat beraman kabi suzlar ishlatiladi.

Kursatma korxonalarda xabar, sifat metodik tusdagi masalalar shuningdek buyruklar, yuriknomalar va boshka xujatlarning ijrosi bilan boglik bulgan tashkiliy masalalar yuzasidan chikariladigan xukukiy xujjatdir. Kursatmaga birinchi bulib raxbar bosh muxandis ularning urinbosarlari imzo chekish xukukiga ega.