Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti abdurahmonov Q. X., Boqiyeva I. A
Download 1.87 Mb. Pdf ko'rish
|
7 MAVZU PERSONAL RIVOJLANISHINING AUDIT e0b8cc117a96bde38547f3cfd96cdf7e
|
171 9.4-jadval Ishlangan vaqt uchun mablag‘lardan foydalanish № Ko’rsatkichlar Ming so’m Jamiga nisbatan foiz Hisobot davr foiz da bazisga nisbatan bazis davr hisobot davr bazis davr hisobot davr reja haq-t reja haq-t reja haq-t 1 Ishlangan vaqt uchun to’lov jami 29290,3 36876,9 60976,7 100 100 100 126 208 2 Tarif stavkalar bo’yicha to’lov 12543 16258,5 21582,8 42,8 44,1 35,4 129,6 172,1 3 Rag’batlantiruv-chi to’lovlar 11986 13950,2 26432,9 41 37,8 43,3 16,4 221 3.1 Asosiy ish uchun mukofotlar 7245,7 7872,9 16592,4 60,4 56,1 62,7 108 229 3.2 Normani ortiq bajarganlik uchun haq 2985,4 3975,0 6855,0 25,0 28,5 26,0 133 230 3.3 Ustama haqlar 1754,9 2142,3 2985,5 14,6 15,4 11,3 122 170 4 Kompensastiyalar 4571,3 6408,2 12641,0 15,6 17,4 20,8 140 276 4.1 Mehnat sharoitlari uchun 320,5 560,7 1120,5 7,0 8,8 8,9 175 350 4.2 Ish haqini hududiy tartibga solish 4250,8 5847,5 11520,5 93,0 91,2 91,1 136 271 5 Boshqa to’lovlar 190,0 260,0 320,0 0,6 0,7 0,5 137 168 6 Personal tomo- nidan ishlangan Ming kishi-soat 18165,6 18072,8 18444,0 - - - 99.5 102 7 Soatlik tarif stavkasi (2q:6q) 0,69 0,90 1,17 - - - 130 130 8 Soatlik ish haqi (1q:6q) 1,61 2,04 3,31 - - - 127 162 9 Tarif haqga nisbatan rag’batlan-tiruvchi to’lov, foiz (3q:2q ∙100) 96 86 123 - - - - - 10 Asosiy ish uchun mukofotlar, foiz (3.1q:2q ∙ 100) 58 48 77 - - - - - 172 Tahlilning bu qismida normalashtirish sifatini tavsiflovchi tarif to’lovlari va rag’batlantiruvchi to’lov o’rtasidagi nisbatning dinamikasi qiziqish uyg’otadi. Tarif stavkalari bo’yicha to’lovlarning past ulushi mehnatni normalanganlik holatini yomonligini va mehnatga haq to’lash tizimining qo’llanilishi asoslanmaganligidan dalolat beradi. Bizning misolimizda tarif stavkalari bo’yicha to’lovlar ulushi kamaygan (44.1 foiz ga rejalashtirilganligi holda, 42.8 foizdan 35.4 foizga), rag’batlantiruvchi to’lovlar esa 43.3 foizga oshgan. Shunday xulosaga kelish mumkinki tarifli haq to’lash ish haqining doimiy kafolatli qismi sifatida va mehnat normasi uchun to’lanadigan haq sifatida o’z vazifasini bajarmayapti. Asosiy ish natijalari va normalarni bajarilganligi uchun mukofotlar oshgan (60.4 foizdan 62.7foizgacha, 25.0foizdan 26.0foizgacha) bo’lib ijobiy va rag’batlantiruvchi omil hisoblanadi. Biroq mukofotlash mehnat faoliyati motivastiyasi tamoyillariga javob berishi va mexanik tarzdagi qo’shimcha to’lovlarga aylanib qolmasligi kerak. Mehnatga haq to’lash vositalaridan foydalanishni tahlili o’rtacha soatlik tarif stavkasi, o’rtacha soatlik va o’rtacha oylik ish haqlarining o’sish sur’atlari o’rtasidagi nisbatni o’rganishni nazarda tutadi. Agar ish haqi tarkibida mehnat sifati va samaradorlik bilan bog’liq ulush ortsa, bu o’rtachasoatlik ish haqining o’sish sur’ati o’rtacha oylikdan yuqori ekanligidan dalolat beradi. Misolda (9.4-jadval) soatlik tarif stavkasi stabil dinamikaga ega (130foiz), o’rtacha ish haqi esa yuqori o’sish sur’atiga ega (127 foizdan 162 foizgacha). Fikrimizcha, buning sababini aniqlash uchun xodimlar malaka darajasi haqidagi ma’lumotlarni hamda ishlarning razryadlariga ishchilarning razryadlarini mos kelishini ko’rib chiqish kerak deb o’ylaymiz. Endi 9.5.-jadvalda ishlanmagan vaqt uchun sarflangan mablag’larga oid ko’rsatkichlarni ko’rib chiqamiz. Ma’lumotlarning ko’rsatishicha bunday to’lovlar ulushining oshishiga sabab (rejadagi 105 foiz o’rniga 214 foiz) xodimlar aybisiz yuz bergan ish vaqti yo’qotishlari va unga haq to’lashdir (rejadagi 30foiz o’rniga 192 foiz). Undan tashqavri navbatdagi mehnat va o’quv ta’tillari ulushining ham rejaga nisbatan o’sishi 173 kuzatilgan (mos ravishda 227 foiz va 139 foiz; 251 foiz va 144 foiz) O’ylashimizcha mehnatni tashkil etish imkoniyatlarini topish, ishlab chiqarish intizomini oshirish, ishlab chiqarish boshqaruvchilariga talablarni o’zgartirish kerak. Download 1.87 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|