Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti abdurahmonov Q. X., Boqiyeva I. A

Mehnatdan  qoniqish  hosil  qilish  –  bu,  xodimning  mehnat  mazmuniga, 
xarakteri  va  shart-sharoitlariga  qo’yadigan  talablarining  muvozanatli  holati,  bu 
talablarni amalga oshirish imkoniyatlariga subyektiv baho berishdir. 
Mehnat  qurollari  –  odamlar  moddiy  boyliklar  yaratishda,  mehnat 
predmetlariga,  obyektlariga  ta’sir  ko’rsatishda  qo’llaniladigan  asbob-uskunalar;  ular 
ish qurollari, mashinalar, mexanizmlar va boshqalardan tarkib topadi. 
Mehnatni  normalash  –  bu,  ilmiy  asoslangan  mehnat  xarajatlarini  va  uning 
natijalarini: vaqt normalari, soni, xizmat ko’rsatishning boshqarilishi, mahsulot ishlab 
chiqarishning normalangan topshiriqlari normalarini aniqlashdir. 
Mehnatni tashkil etish – nazariya va amaliyotga asoslangan holda korxonada 
ish jarayonlari unsurlarini uyushtirish tartibi va tamoyillari. 
Mutaxassislar  –  bu  boshqaruvga  doir  qarorlar  tayyorlash  va  ishlab  chiqish 
funkstiyasini bajaruvchi xodimlardir. 
Nazorat  –  bu  «qabul  qilingan  boshqaruv  qarorlarining  asosliligi  va 
samaradorligini  baholash,  ularning  amalga  oshirilish  darajasini,  chetga  chiqishlar  va 
noqulay  vaziyatlar  mavjudligini  aniqlash  maqsadida  boshqariladigan  obyektning 
faoliyatini  kuzatish  va  tekshirish  tizimini  o’zida  namoyon  etuvchi  boshqaruv 
funkstiyalaridan biridir. 
Omillar  –  bu,  mehnat  unumdorligining  o’zgarishiga  ta’sir  ko’rsatadigan 
harakatlantiruvchi kuchlar yoki sabablaridir. 
Sabab – insonning nima uchun harakat qilishini ko’rsatadigan, faoliyatga ichki 
undovchi narsa bo’lib, u muayyan ehtiyojlarni qondirish bilan bog’liq. 
Tarif setkasi – bu, razryadlar shkalasidan iborat bo’lib, ularning har biriga o’z 
tarif  koeffitsienti  berilgan  va  har  qanday  razryadning  tarif  setkasida  ishning 

---

 
220 
murakkabligiga  qarab  birinchi  razryadga  nisbatan  ishning  necha  marta 
murakkabligini ko’rsatib turadi. 
Tahlil  -  bir  butunni    tarkibiy  qismlarga  ajratishni  anglatadi.  Bundan  maqsad 
ularning    o’zaro  aloqalarini,  o’zaro  ta’sir  etish  kuchini  ochib  berish,  ulardan    har 
birining zarurlik darajasini aniqlashdan iborat.