Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti abdurahmonov Q. X., Boqiyeva I. A

1.5. Personal auditining maqsadi va vazifalari 
Auditor  –  qonun  hujjatlarida  belgilangan  malakaviy  talablarga  javob  beruvchi 
va  auditorlik  faoliyatini  amalga  oshirish  huquqi  uchun  belgilangan  tartibda 
attestastiyadan  o’tgan  jismoniy  shaxs,  ya’ni  audit  o’tkazish  uchun  malakaga  ega 
bo’lgan  va  boshqaruv  tizimidagi  bevosita  o’lchab  bo’lmaydigan  obyektlar  tahlilini 
o’tkazish va baholashga qodir bo’lgan mutaxassis.  
Audit qilinayotgan (tekshirilayotgan) tashkilot yoki audit qilinayotgan bo’linma 
– u yerda audit o’tkazilayotgan tashkilot yoki bo’linmadir.  
Auditning  asosiy  vazifasi  –  mijozni  o’tkaziltgan  diagnostik  tadqiqot  asosida 
tahliliy axborot bilan ta’minlash. Diagnostik tadqiqot xususiyatlari auditning umumiy 
yo’nalishlarini  belgilab  beradi.  Diagnostik  tadqiqot  yo’nalishi  uning  ehtimoliy 
vositalarini va tekshirish usullarini belgilab beradi.  
Amerika  buxgalteriya  uyushmasi  qo’mitasining  ta’rifiga  ko’ra,  audit  –  bu 
iqtisodiy  harakatlar  va  voqealar  haqidagi  obyektiv  ma’lumotlarni  olish  va 
baholashning  muayyan  mezonga  muvofiqligi  darajasini  belgilovchi  va  manfaatdor 
foydalanuvchiga natijalarni taqdim etuvchi tizimli jarayoni. 
MDH  mamlakatlari  bozorlarida  «kadrlar  auditi»  umumiy  nomi  ostida  turli 
xizmatlar taklif etiladi. Asosan bular: 

---

 
32 
-  kadrlar  ishi  yuritilishini  ushbu  mamlakatning  mehnat  to’g’risidagi  qonun 
hujjatlariga mos kelishi nuqtai nazaridan tahlil qilish; 
- personalni testdan o’tkazish, ya’ni xodimning shaxsiy xususiyatlarini aniqlash 
(shaxsiy xususiyatlar xodimlarning  ish ko’nikmalari va mahoratiga har jihatdan ham 
mos kelmaydi); 
- xodimlar salohiyatini baholash, ya’ni ushbu xodim kelgusida qaerda samarali 
bo’lishini tushunish; 
- 
personalni 
boshqarish 
funkstional 
jarayonlarining 
turli 
dinamik 
ko’rsatkichlarga mos kelishini baholash; 
- personalni boshqarish tizimini iqtisodiy baholash. 
Shunday qilib, kadrlar auditi tor va keng ma’noda qo’llaniladi. Birinchi holatda 
kadrlar auditi beganda xodimlarni kompleks baholash, ikkinchi holatda esa personalni 
boshqarish jarayonining barcha tarkibiy qismlarini tahlil qilish nazarda tutiladi.  
Demak,  personal  auditi  predmeti  bo’lib  tashkilotni  boshqarish  jarayonining 
barcha  tarkibiy  qismlari  hamda  personalni  boshqarish  funkstional  jarayonlari 
hisoblanadi. 
Nazorat  –  bu  tashkilotning  o’z  maqsadlariga  erishishini  ta’minlash  jarayoni 
bo’lib,  u  standartlarni  belgilash,  amalda  erishilgan  natijalarni  o’lchash  va  erishilgan 
natijalar belgilangan standartlardan  katta farq qilgan hollarda  to’g’rilashlarni amalga 
oshirishni o’z ichiga oladi. 
Tashkilotlarda personal nazoratiga u yoki bu lavozim majburiyatlarini  bajarish 
uchun zarur bo’lgan kasbiy bilimlar va ko’nikmalarni puxta tahlil qilish, eng malakali 
va tayyorlangan insonlarni tanlab olish hisobidan erishiladi.