Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti b. B. Berkinov, D. S. Ashurova, M. K. Abdullaeva, G. E. Zahidov

 
- daromad (%) ko’rinishida olish 
maqsadida bank tomonidan qarzga pul berish.
Iste ’mol krediti (consumer credit)
 
-
markaziy bank tomonidan 
barqarorlik davrida qo’llaniladigan pul siyosatining vositasi (instrumenti). 
U banklar tomonidan berilishi mumkin bo’lgan ichki kredit maksimal 
miqdorining rasmiy ravishda belgilanishi taqozo etadi.
Likvidlik (lequidity)
 
- turli korxonalar, birlashmalar, firmalar va 
banklaming o’z qarzini to’lay olish yoki boshqa majburiyatlarini bajara 
olish imkoniyati.
Makroiqtisodiyot (macroeconomics)
 
- barqarorlashtirish, bir-birlik 
milliy valyutamizni musahkamlash, kapital qurish dasturi, iqtisodiyotning 
tarkibiy jihatdan yangilash yo’lini davom etirish rejasini yoki mulkdorlar 
sinfini yangilash, qonunchilik yoki huquqiy tarkibni mustahkamlash.
Soliqlar (taxes)
 
- milliy daromadni taqsimlash jarayonida uning bir 
qismini davlat ixtiyoriga olish shaklidir. Soliq byudjet va byudjetdan 
tashqari pul fondlarini tashkil etishning asosiy vositasi hisoblanadi.
Kadrsizlanish (depreciation)
 
- milliy valyutaning narxi chet el 
valyutalarining bahosidan kamayishi.
180

---

Valyuta kursi
 
- mamlakat pul birligining boshqa mamlakat pul 
birligida ifodalangan bahosi.
Nominal almashuv kursi (nominal exchange rate)
 
- milliy valyuta va 
chet el valyutalari birliklarini odatda mavjud bo’lgan nisbati. Ushbu nisbat 
ham qat’iy belgilangan, ham chayqalib turuvchi asosda amalga oshirilishi 
mumkin.
Real almashuv kursi (real exchange rate) 
- ikkala mamlakatdagi 
narxlar darajasining o’zaro nisbati, munosabatini hisobga oluvchi 
almashuv kursi. Solishtiralayotgan mamlakatlardagi nominal almashuv 
kursini narxlari indekslarini o’zaro nisbatiga bo’lishi orqali hosil bo’ladi.
О zgaruvchan almashuv kursi (flexible exchange rate)
 
- ichki 
muvozonatni tiklash maqsadida mamlakat almashuv kursiga ega 
bo’ladigan xalqaro hisob-kitoblar tizimi.
Belgilangan almashuv kursi (fixed exchange rate)
 
- 
milliy 
valyutaning chet el valyutalariga nisbatan an’anaviy tarzda belgilanadigan 
va o’zgarmas bo’ladigan tizim.
Asosiy fondlar va ulaming bahosi (capital stock) 
- moliyasi turli 
xo’jalik sub’ektlari va fuqarolaming pul mablag4ini aniq bir maqsad 
yo’lida birgalashtirish va ishlatishni bildiradi.
Byudjet soliq siyosati (fiscal policy) 
- byudjet siyosatida davlat o ’z 
istagi bilan byudjet xarajatlari va daromadlarini shakillantirgan xolda 3 xil 
byudjet siyosati yuritadi. Byudjet xarajatlari, transfer xarajatlari shaklidagi 
xarajatlar. Daromadlar esa uch manbadan kelishi mumkin: soliqlardan, 
xazina tomonidan, chiqarilmagan qimmatbaho qog'ozlaming sotilishidan 
va byudjet tomonidan ma’lum qismi markaz tomonidan banki emmissiyasi 
hisobiga yopilishidan. Shunga ko’ra davlat xarajatlar va daromadlami 
boshqarish orqali byudjet siyosati yuritiladi.
Soliq siyosati
 
- soliq siyosati rivojlantirish uchun kapital 
qo’yilmalami moliyalashtirishda “majburiy jamg'armalar” tashkil qiluvchi 
asosiy omillardan biridir.
Paritet (parity)
 
- tenglik, teng huquqli, teng vakillik asoslarida biron 
bir iqtisodiy (siyosiy) harakatda ishtirok etish.
Iste’mol (consumption) 
- kishilaming iqtisodiy talablarini qondirish 
jarayonida ijtimoiy mahsulotdan foydalanish, ijtimoiy ishlab- chiqarish 
jarayoning oxirgi fazasi.
IsVemol xarajatlari
 
- makroiqtisodiyotda iste’mol xarajalari uy 
xo’jalik xarajatlari, qurilish xarajatlarini qamrab oladi.
Davlat iste’moli 
- mahsulot va xizmatlarga ketgan davlat iste’moli 
xarajatlari, xususiy sektorda ishlab chiqilgan.