Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti b. B. Berkinov, D. S. Ashurova, M. K. Abdullaeva, G. E. Zahidov

 
- bankda saqlanayotgan naqd pullami, 
markaziy bankda saqlanayotgan foizsiz depozitlami o’z ichiga oladi.
Revolvatsiya (revaluation)
 
- mamlakat pul birligi rasmiy kursini chet 
el valyutalariga nisbatan oshirish.
Iqtisodiy о ’sish
 
- real milliy daromadning yoki real milliy daromadni 
(mahsulotni) aholi jon boshiga o’sishi sifatida aniqlash mumkin.
Import qilishga moyilik (propensity to import)
 
- daromadda importga 
qaratilgan xarajatlar hissasi.
Investitsiyalarga bo’lgan moyillik (propensity to invest)
 
- iste’mol 
xarajatlaming daromaddagi hissasi.
Iste’mol qilishga moyillik (propensity to consume)
 
- iste’mol 
xarajatlarining daromaddagi hissasi.
Jamg ‘armaga moyillik (propensity to save)
 
- daromadda jamg'arma 
hissasi qanchani tashkil etishi.
Mulk (property)
 
- qiymatga ega bo’lib, biron bir shaxsga narsasiga 
qarashli bo’ladi.
Pasayishi (recession)
 
- iqtisodiy aktivlikning pasayishi bo’lib o’sishi 
bilan xarakterlanadh
183

---

Pulga bo ’Igan talab (demand for money)
 
- mamlakat aholisi 
jam g‘arish va iste’mol qilish, oldi-sotdi va har xil iqtisodiy bitimlar tuzish 
uchun egaliq qilmoqchi bo’lgan miqdori. Iste’mol, foiz stavkasi, 
operatsion xarajatlar va boshqa funksiyalar bilan ifodalanadi.
Ortiqcha talab (excess demand)
 
- mavjud narxlar holatida tovarlar va 
xizmatlarga bo’lgan talab takliflardan ustun bo’ladigan iqtisodiy vaziyat. 
Shunigdek defitsit deb ham ataladi.
Jami talab (aggregate demand)
 
- mamlakatni real sotib olish 
qobiliyatini aks ettiruvchi ko’rsatkich. Jami xarajatlar deb ham ataladi. 
Unga davlatning iste’mol xarajatlari, xususiy sektor iste’moli, jami 
invenstitsiyalar va eksport-import xarajatlar savdosi kiradi.
Solishtirma afzallik (comparative advantages)
 
- ayrim iqtisodiy 
agentlaming tovar va xizmatlami kamroq xarajatlar evaziga ishlab 
chiqarish xususiyati. Makrodarajada solishtirma afzalliklar prinsipi ishlab 
chiqarish va eksportni samarali strukturasini shakllantirish uchun 
qo’llaniladi.
Subsidiya (subsidy)
 
- davlat byudjeti hisobidan korxonalar, 
tashkilotlar va xorijiy davlatlarga beriladigan mablag4. Subsidiya bozor 
iqtisodiyotini tartibga solish vositasi hisoblanadi.
Uzoq muddat davomida ishlatuvchi tovarlar (durable goods) - 
iste’molchilarga uzoq vaqt xizmat qiladigan (1 yildan kam) tovarlar. Uzoq 
vaqt xizmat qiladigan tovarlarga avtomobil, xolodilniklar va boshqa 
maishiy xizmat turlari kiradi.
Ichki iste’mol uchun moljalangan tovarlar (nontraded goods)