Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Jamg’arma va investistiyalarni taqqoslash usulining mohiyati shundaki, ishlab chiqarilgan mahsulotning har qanday hajmi shunga mos daromad hajmini beradi. Biroq aholi bu daromadning bir qismini iste’mol qilmasdan jamg’armaga qo’yishi mumkin. Jamg’arma “sarflar — daromadlar” oqimidan ‘otenstial sarflarni olib qo’yish hisoblanadi. Bunda jamg’armaga qo’yilgan mablag’ investistiyalar bilan to’liq qo’lansa, yal’i sarflar ishlab chiqarish hajmiga teng bo’ladi (2-chizma).
Jamg’arma (S) va

investistiya (I_n)

S
I_n

SMM_E Real ishlab chiqarish hajmi,

SMM

2-chizma. Iqtisodiy muvozanat darajasini aniqlashning jamg’arma va investistiyalarni taqqoslash usuli.
Investistion sarflarning ko’’ayishi ishlab chiqarish hajmi va daromad darajasining o’sishiga olib keladi. Bu o’zaro natija multi’likator samarasi bilan izohlanadi. Multi’likator tushunchasi «ko’’aytiruvchi» degan ma’noni anglatadi. Multi’likator samarasining mohiyati investistiya hajmining o’sishi jamiyat milliy daromadining unga nisbatan ko’’roq o’sishiga olib kelishi orqali ifodalanadi.