Toshkent davlat texnika universiteti islom karimov nomida olmaliq filiali

Metallurgiya bo'yicha matnlar
Mavzu raqami 7. Metallurgiya sanoat sifatida
Metallurgiya - (yunoncha metallurgeo - ruda qazaman, metallarni qayta ishlayman) - fan va texnika, sanoat sohasi [1]. Metallurgiya quyidagilarni o'z ichiga oladi:
- tabiiy xom ashyodan metallar va boshqa metall saqlovchi mahsulotlar ishlab chiqarish;
- qotishmalarni olish;
- metallarni issiq va sovuq holatda qayta ishlash;
- payvandlash;
- metall qoplamalarni qo'llash;
intermetall birikmalar va qotishmalarning fizik va kimyoviy harakatlarini o'rganadigan materialshunoslik sohasi .
Metallurgiya metallurgiya sanoatida ishlatiladigan mashinalar, apparatlar, agregatlarni ishlab chiqish, ishlab chiqarish va ulardan foydalanish bilan bog'liq.
Vazifa : 1. O‘zbek tiliga tarjima qiling
2. Matndan lug‘at tuzing
Metallurgiyaning turlari

Metallurgiya qora va ranglilarga bo'linadi. Qora metallurgiyaga qora metall rudalarini qazib olish va boyitish, choʻyan, poʻlat, ferroqotishmalar ishlab chiqarish kiradi. Qora metallurgiya tarkibida qora metall prokati, poʻlat, choʻyan va boshqa qora metall buyumlari ishlab chiqarish ham mavjud. Rangli metallurgiya kon qazish, rangli metallar rudalarini boyitish, rangli metallar va ularning qotishmalarini ishlab chiqarishni oʻz ichiga oladi. Koks kimyosi va refrakter materiallar ishlab chiqarish metallurgiya bilan chambarchas bog'liq .

Qora metallarga temir kiradi. Qolganlarning hammasi rangli. Rangli metallar fizik xossalari va maqsadiga koʻra shartli ravishda ogʻir (mis, qoʻrgʻoshin, rux, qalay, nikel) va yengil (alyuminiy, titan, magniy)ga boʻlinadi.
Asosiy texnologik jarayonga koʻra pirometallurgiya (eritish) va gidrometallurgiya (metallarni kimyoviy eritmalarda ajratib olish) ga boʻlinadi. Pirometallurgiyaning bir turi plazma metallurgiyasidir.
Eng keng tarqalgan metallar:
1) alyuminiy
2) Temir
3) mis
4) sink
5) magniy

Vazifa : 1. O‘zbek tiliga tarjima qiling

2. Matndan lug‘at tuzing