Toshkent davlat texnika universiteti islom karimov nomida olmaliq filiali

Mavzu raqami 8. Qora metallurgiya

Qora metallurgiya mashinasozlik (ishlab chiqarilgan metallning uchdan bir qismi mashinasozlikga ketadi) va qurilish (metallning 1/4 qismi qurilishga ketadi) rivojlanishi uchun asos boʻlib xizmat qiladi.

Qora metallurgiya tarkibi
Qora metallurgiya quyidagi asosiy kichik tarmoqlarni o'z ichiga oladi :
- qora metall rudalarini qazib olish va boyitish (temir, xrom va marganets rudalari)
- qora metallurgiya uchun metall bo'lmagan xom ashyoni (oqimli ohaktoshlar, o'tga chidamli gillar va boshqalar) qazib olish va boyitish;
- qora metallar ishlab chiqarish (cho'yan, uglerodli po'lat, prokat, qora metall kukunlari);
- po'lat va quyma temir quvurlar ishlab chiqarish;
- kokslash sanoati (koks ishlab chiqarish, koks gazi va boshqalar);
- qora metallarni ikkilamchi qayta ishlash (qora metallarning parchalari va chiqindilari).
Qora metallurgiyaning metallurgiya sikli
Haqiqiy metallurgiya tsikli ishlab chiqarishdir
1) temir va yuqori o'choq ishlab chiqarish;
2) po'lat ( ochiq o'choq , kislorod-konvertor va elektr po'lat eritish), (uzluksiz quyish, CCM),
3) prokat (prokat ishlab chiqarish).
Toʻliq siklli metallurgiya korxonalariga choʻyan, uglerodli poʻlat va prokat ishlab chiqaruvchi korxonalar kiradi.
konversion metallurgiya deb ataladi . "Kichik metallurgiya" - mashinasozlik zavodlarida po'lat va prokat ishlab chiqarish. Kombinatlar qora metallurgiya korxonalarining asosiy turi hisoblanadi.
To'liq siklli qora metallurgiyani joylashtirishda xom ashyo va yoqilg'i muhim rol o'ynaydi, ayniqsa temir rudalari va kokslanadigan ko'mir birikmalarining roli.
Vazifa : 1. O‘zbek tiliga tarjima qiling
2. Matndan lug‘at tuzing


Mavzu raqami 9. Rangli metallurgiya
Rangli metallurgiya — metallurgiyaning rangli metallar rudalarini qazib olish, boyitish hamda rangli metallar va ularning qotishmalarini eritish sohasi. Jismoniy xususiyatlari va maqsadi bo'yicha rangli metallarni shartli ravishda og'ir (mis, qo'rg'oshin, rux, qalay, nikel) va engil (alyuminiy, titan, magniy) ga bo'lish mumkin. Ushbu bo'linish asosida engil metallar metallurgiyasi va og'ir metallar metallurgiyasi farqlanadi.