Toshkent davlat texnika universiteti «neft va gaz konlarini ishga tushirish va ulardan foydalanish» kafedrasi «neft va gaz qazib olish texnika va texnologiyasi»

5-amaliy mashg’ulot
Mavzu: Qatlamni gidravlik yorishning texnologik parametrlari hisobi.
Gidravlik yorishni o’tkazish uchun quyidagi tavsifga ega bo’lgan ishlatish qudug’ini tanlaymiz: chuqurligi H = 2000 m; ishlatish quvurlari tizmasi diyametri D = 16,8 sm; quvur S markali po’latdan tayyorlangan; qatlamning samarali qalinligi h = 10 m; ishlatish quvurlari tizmasining teshilgan oralig’i 1980 – 1990 m; 1 m samarali qalinlikdagi teshiklar soni – 10 ta; quduqning maxsuldorlik koeffitsienti K = 0,115 qatlam bosimi p_qat = 150 kgk/sm²; quduq tubi bosimi p_q.t = 120 kgk/sm²; quduq maxsulotida suv va qum yo’; chuqurlik nasosi usulida ishlatilmoqda; Neft qatlami kichik zarrachali yaxshi sementlangan qumtoshlardan tuzilgan bo’lib, g’ovakligi 0,5-0,28 (o’rtacha 0,21), o’tkazuvchanligi 50 mD, neftga to’yinganligi s_n= 70%. Qatlam tarang suv bosimi rejimida ishlamoqda.
Echilishi: Gidravlik yorish jarayoning asosiy yorish ko’rsatgichlari quyidagilar: yorish bosimi, ishchi suyuqlik va qumning sarfi; yoriq radyusi, yoriq, quduq tubi va barcha derenaj tizimi o’tkazuvchanligi, jarayondan keyingi quduq debiti, agregat turi va soni, gidravlik yorishning kutilayotgan samarasi.
Gorizontal yo’nalishda yorish uchun qatlamni yorish usuli quyidagilarga bog’liq bo’ladi: 1) Yuqorida joylashgan tog’ jinislari zichligi va yotish chuqurligi orqali aniqlanadigantik tog’ bosimi kattaligiga; 2) qatlam bosimi kattaligiga; 3) qatlam jinslarinig tabiiy yoriqlariga. Kutilayotgan yorish bosimi va quduq qabul qiluvchanligini aniqlash uchun quduqni har-xil bosimda qabulqiluvchanligini aniqlash talab qilinadi va tajriba yo’li bilan yorish bosimi va qabul qiluvchanligi aniqlanadi. Bunday sinash qovushqoqligi past neft quduqqa o’sib boruvchi miqdorda asta sekin haydaladi. Buning uchun bir yoki bir nechata yuqori bosimli agregat quduqqa ulanadi. Bosim bir necha bor oshiriladi va sarf o’lchanadi va quduq qabulqiluvchanligining quduq tubi bosimiga bog’liqligi grafigini chizish uchun etarli nuqta olinguncha davom ettiriladi.
Tik tog’ bosimi

Bu erda H =2000 m – qatlamning yotish chuqurligi; – yuqorida yotadigan jinslarning o’rtacha zichligi.
Qatlamni yorish bosimi
P_yor = p_t.t + p_qat +σ_r
bu erda - qatlam bosimi; - jinsning qavatlanish (rassloeniya) bosimi;
P_yor = 500 – 150 + 15 = 365 kgk/sm² (35,7 MPa),
Quduq tubidagi yaqinlashtirilgan yorish bosimini quyidagi emiprik formula orqali aniqlaymiz:

bu erda k -1,5 -2,0; o’rtachasini olamiz k =1,75.