Toshkent davlat texnika universiteti «neft va gaz konlarini ishga tushirish va ulardan foydalanish» kafedrasi «neft va gaz qazib olish texnika va texnologiyasi»

Yechlishi. To‘g‘ri yuvish.
Shunday qilib haydash 4АН-700 agregati bilan amalga oshiriladi, masalan diametri 100 mm bo‘lgan plunjer bilan uchinchi tezlikda (uzatish Q=0,012 m³/s, bosim р=37,4 MPa).
р_b=р bo‘lganda ishchi suyuqlikning xalqali bo‘shliqdan ko‘tarilish balandligi x ni hisoblaymiz. Bunad quduq tubi bosimi
р_q.tub=р_qat=_o‘chg(H-x)+_haygx+р_xoo‘ch+р_xoh, (1.22)
Bu yerda _o‘ch, _hay –mos ravishda haydash va o‘chirish suyuqligining zichligi, kg/m³; р_{хо o‘ch} – (Н-х) masofada xalqali oraliqda o‘chirish suyuqligining harakatlanishida ishqalanishda bosim yo‘qatilishi, Pa; р_xoh – (х) masofada xalqali oraliqda haydash suyuqligining harakatlanishida ishqalanishda bosim yo‘qatilishi, Pa.
Xalqali oraliqda o‘chirish va haydash suyuqligining harakatlanishida ishqalanishda yo‘qatiladigan bosim gradiyentini mos ravishda А_{хо o‘ch} va А_{xo h} deb belgilaymiz:
(1.23)
(1.24)
Suyuqlikning quvurda harakatlanish tezligi
w=4Q/( ), (1.25)
Xalqali oraliqda
w=4Q/[( , (1.26)
bu yerda Q –suyuqlik sarfi, m³/s.
(3.23) va (3.24) formulalarni hisobga olib (1.22) orqali hisoblaymiz:
(1.27)
р_tub=р_{qat da haydash bosimi}
р_hay=(_o‘ch- _hay)g(Н-х)+р_ih+р_xoo‘ch+р_xoh, (1.28)
bu yerda р_ih – quvurda Н oraliqda haydash suyuqligi harakatlanishida ishqalanish ta’sirida bosim yo‘qatilishi, Pa.
Quduqqa haydaladigan suyuqlik hajmi
V_h=[ (1.29)
Haydovchi suyuqlikning maksimal hajmi
V_hmax=H[ (1.29)
Haydash davomiyligi
Т_hay=V_hay/Q. (1.31)
Quduqda o‘chirish suyuqligining to‘liq almashgincha haydashga ketadigan maksimal vaqt
Т_{hay max}=V_{hay max}/Q. (1.32)
Jixozlarni tanlash uchun suyuqlikni maksimal haydash bosimini bilishimiz kerak
р_{ҳ max}=gH(ρ_ox –ρ_ҳ)+Δρ_{i o‘ch}+Δр_{xo o‘ch}+Δр_ih, (1.33)
bu yerda Δр_ih, Δр_ih – mos ravishda Н oraliqda quvurda o‘chirish va haydash suyuqligining harakatlanishida ishqalanishda bosim yo‘qotilishini, Pa; Δр_{хо o‘ch}- mos ravishda Н oraliqda quvurlar oralig‘ida o‘chirish va haydash suyuqligining harakatlanishida ishqalanishda bosim yo‘qotilishini, Pa;
Δр_{хо o‘ch}=А_{xo o‘ch}Н. (1.34)
(1.6) va (1.7) bo‘yicha η, τ₀ ni hisoblaymiz:
η=0,033·10^-3·1150-0,022=1,595·10^-2,
τ₀ = 8,5·10^-3·1150-7=2,775 Па.
Xalqali oraliqda suyuqlikning tezligini (3.26) formula bo‘yicha hisoblaymiz
w=4·0,012|[3,14(0,1503²-0,089²)]=1,042 m/s.
Suv uchun Renolds soni (1.13) bo‘yicha hisoblanadi
Re_xos=1,042(0,1503-0,089)1000/0,001=63874,6.
Shunday ekan Re_xos=63874,6>2320, turbulent rejim va gidravlik qarshilik koeffitsiyenti (1.3) formula bo‘yicha aniqlanadi:
λ=0,3164/
Suvning harakatlanishida ishqalanishda bosim yo‘qatilishi gradiyenti (3.24) bo‘yicha hisoblanadi:
А_xoh=0,0199(1,042)²·1000/[2(0,1503-0,089)]=176,24 Pa/m.
Xedstrem parametrini (1.19) formula bo‘yicha hisoblaymiz:
Не=2,775·1150·(0,1503-0,089)²/(1,595·10^-2)²=47136,7,
Keyin (1.15) formula bo‘yicha Reynolds kritik sonini hisoblaymiz
Re_xoo‘ch=2100+7,3(47136,7)^0,58=5848,6.
(1.14) bo‘yicha kritik tezlikni aniqlaymiz
w_kr=1,595·10^-2·5848,6/[1150(0,1503-0,089)]=1,323 m/s, shu bilan birgalikda (1.18) formula bo‘yicha Reynolds soni
Re_xoo‘ch=1,042(0,1503-0,089)·1150/(1,595·10^-2)=4605,4.
Shunda qilib Re_xoo‘ch=4605,4xoo‘ch=5848,6(w=1,042<w_kr =1,323), lominar oqim rejimi va dastlab β_xo koeffitsiyentini 1.1-rasmdan aniqlaymiz, ishqalanishda bosim yo‘qotilishi gradiyentni (1.23) formula bo‘yicha hisoblaymiz. Buning uchun Sen-Venan-Ilyushin parametrini (1.17) formula orqali hisoblaymiz: Sen_хо=2,775(0,1503-0,089)/(1,595·10^-2·1,042)=10,235.
Shunday qilib, β_хо≃0,4 (1.1-rasm, 2 egri chiziq). (1.23) formula bo‘yicha hisoblaymiz:
А_хоo‘ch=4·2,775/[0,4(0,1503-0,089)]=452,69 Pa/m.
quduq tubidan x balandlikni (1.27) formula orqali aniqlaymiz:

(1.29) formula bo‘yicha haydash suyuqligi hajmi
V_ҳ=3,14[0,076²·3200+(0,1503²-0,089²)1458,5]/4=31,3 м³.
Suyuqlikni maksimal haydash hajmini (1.30) formula bo‘yicha hisoblaymiz:
V_3max=3,14·3200(0,1503²+0,076)/4=51,36 v³.
(1.31) formula bo‘yicha haydash vaqti
Т_ҳ= 31,3/0,012=26,08,3 с≃43,5 min,
Maksimal haydash vaqti
Т_ҳmax= 51,36/0,012=4280 с≃71,3 min.
(1.33) bo‘yicha maksimal haydash bosimini hisoblaymiz. Buning uchun dastlab quvurda suyuqlikning harakatlanish tezligini (1.25) formula bo‘yicha aniqlaymiz:
w=4·0,012/(3,14·0,076²)=2,646 m/s, Suv uchun Reynolds soni (1.4):
Re_қс =2,646·0,076·1000/0,001=201096.
Shunda ekan Re_қс =201096>Re_қ=100000, unda koeffitsiyent λ (1.5) bilan hisoblanadi:
λ=1/(1,82·lg201096-1,64)²=0,0156.
(1.1) formula bo‘yicha hisoblaymiz:
Δρ_qh=0,81·0,0156·3200·0,012²·1000/(0,076)⁵=2,296·106Pa≃2,3 MPa.