Toshkent davlat texnika universiteti tasdiqlayman
omillarga bog‘liqligini bir yoqlama va yuzaki talqin qilishini vaj qilib
Download 1.64 Mb.
|
ИТМ МАЖМУА (2022-2023)
omillarga bog‘liqligini bir yoqlama va yuzaki talqin qilishini vaj qilib
ko‘rsatadilar. Ular fan yutuqlarining o‘zi ham ijtimoiy ehtiyojlarning shakllanishiga ta’sir ko‘rsatishini e’tiborga olmaydilar. Ular ilmiy g‘oyalarning rivojlanish mantiqini hamda o‘zi yechayotgan vazifalar doirasini o‘zi tanlaydigan olimning ilmiy tadqiqot erkinligini e’tibordan soqit etadilar. Ijtimoiy ehtiyojlar fanni o‘z imkoniyatlari chegarasidan chetga chiqishga majbur eta olmaydi. Ijtimoiy buyurtma fan faqat u tabiat qonunlariga zid bo‘lmagan va ilmiy bilim rivojlanishining ichki mexanizmlari uni mazkur buyurtmani bajarish uchun zaruriy holatga olib kelgan taqdirdagina bajarishi mumkin. Masalan, o‘rta asrlar Yevropasida o‘latga qarshi kurash vositalariga ehtiyoj juda kuchli bo‘lsa-da, fan bu ijtimoiy ehtiyojni qondirishga ojiz bo‘lgan. Suv toshqini va zilzilalarni bashorat qilish va ularning oldini olish asrlar mobaynida muhim ijtimoiy vazifa bo‘lib kelmoqda. Fan bu vazifani ham hanuzgacha yecha olgani yo‘q. «Intemalizm - ekstemalizm» jumbog‘i yechib bo'lmaydigan jumbog’ emas. Uni faqat mazkur yo‘nalishlar doirasida ilgari surilayotgan g'oyalar mutlaqlashtirilgan holdagina yechib bo‘lmaydi. Ammo ikkala oqim vakillari o‘rtasidagi munozaralarda fan rivojlanishi ichki va tashqi determinatsiyasining dialektik birligi manzarasi namoyon bo‘ladi. Bular fanning qo‘shimchalilik munosabatida bo‘lgan harakatlantiruvchi kuchlaridir. Ichki determinatsiya ilmiy g‘oyalarning rivojlanishi va ilmiy bilimlarning bir darajasidan boshqa darajasiga o’tish mantiqini, fan rivojlanish bosqichlarining tadrijiyligini, ilmiy tadqiqotlar (kashfiyotlar, loyihalar, empirik ta’limotlar, nazariy tizimlar) natijalarining obyektiv mazmunini belgilaydi. Tashqi determinatsiya yoki bu ijtimoiy sharoitlarda ilmiy bilimlar rivojlanishining yetakchi tendensiyalarini, fanni rivojlantirishning ustuvor yo ‘nalishlarini tanlashni, uning rivojlanish sur 'atlarini, fan maqsadlari va ideallarini, uning madaniyatdagi о’rni va ahamiyatini qanday talqin qilishni belgilaydi. Bunda ichki va tashqi omillar bir-biri bilan birikishi va o'zaro aloqaga kirishishini, fanning rivojlanish jarayonining tarixan belgilangan rangbarang stimullari, shakllari va mexanizmlarini yaratishini e’tiborga olish zarur. Download 1.64 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling