Fanlarning differensiatsiyasi va integratsiyasi. Yangi ilmiy fanlar
paydo bo’lishi bilan, bir tomondan, fanlarning differensiatsiyasi, har
biri alohida turdagi hodisalarni о ‘rganuvchi tarmoqlarga bo ‘linishi yuz
beradi. Boshqa tomondan, qarama-qarshi jarayon - ayrim ilmiy fanlar
turli yo‘liar bilan birikib, bilimlarning yaxlit majmualarini hosil qiladi
va fanlarning integratsiyalashuvi ham yuz beradi. «Tutash» ilmiy fanlar
paydo bo 'lishi, qo’llanishsohasi keng bo’lganqudratli ilmiy metodlar
topilishi, metodlar bir fandan boshqa fanlarga о ‘tkazilishi, umumlashtiruvchi, sintetik ilmiy konsepsiyalar yaratilishi natijasida ilmiy bilishning
bir-birldan uzoq tarmoqlariningyagonaligi vayaxlitligi aniqlanmoqda.
Differensiatsiya va integratsiya jarayonlarining dialektik ziddiyatlarga to*la o'zaro aloqasi natijasida ilmiy bilim tizimi yanada
murakkabroq tus oladi. Turli fanlar o‘rtasidagi g‘ov-to‘siqlar buziladi.
Differensiatsiya natijasida fanda mavjud nazariyalarning jami soni
ko‘payadi, lekin, shu bilan bir vaqtda, integratsiyalashuv yo‘lidagi
harakatlar oz sonli fundamental nazariyalarning o‘ma va ahamiyatini
kuchaytiradi. Masalan, hozirgi zamon tabiatshunosligida minglab turlituman nazariyalar o‘rtasida o‘zaro bog‘liqlik va mustaqillik,
qo‘shimchalilik va raqobat, muvofiqlik va tafovut, muodillik va
nomuvofiqlik kabi son-sanoqsiz rang-barang munosabatlar mavjud.
Ammo fundamental nazariy tizimlar (masalan, mexanika,
elektrodinamika, elementar zarralar nazariyasi) barmoq bilan sanarli
bo‘Iib, ular boshqa ko‘p sonli tabiiy-ilmiy nazariyalarning negizini
tashkil etadi.
Fanning obrazi. Fan obrazi ijtimoiy ongda qanday namoyon
bo’ladi, degan savolga uzil-kesil javob berish mumkin emas. Fan obrazi
Do'stlaringiz bilan baham: |
